Rene Shar
Rene Shar, poeti francez me famë klasike, të nëndheshme, por të sigurt, libri i të cilit, “Egërsi e nëndheshme”, vlerësohet si fanar, krahasuar me Elyarin, Mishonë, etj., si figurë mbrojtëse, i përkushtuar për të lartësuar poezinë e për t’i shërbyer perandorisë së saj, rreshta vargjesh të fuqishme që shpërthejnë në mendim. Nga revista letrare “Aleph” kemi shkëputur disa poezi, të përkthyera Çlirim Kokonozi
Tre motrat
E dashura ime me fustan feneri blu,
unë puth të nxehtin e fytyrës tënde,
ku shtrihet drita që kënaqet fshehurazi.
Unë dashuroj e dënes. Jam i gjallë
dhe zemra jote është ky Yll Mëngjesit
në vazhdimin ngadhënjimtar që kuqëlon përpara
se të prishë betejën e konstelacioneve.
Larg nga ty, ç’velë që e neverit erën
bëhet mishi im.
I
Në vazon e kohërave të papërfillshme
Fëmija që do lindte ishte prej shkumësi,
Parakalimi i degëzuar i stinëve
E strehonte në bar të panjohurën.
Njohuria e pjesëtueshme
Shtynte me rrebeshe pranverën.
Një aromë fushe
Hapte ulen që përvijohet.
Komunikimi që shpërdorojnë,
Lëvore apo ngricë lëshuar përdhe;
Vesh pamjen, shpurrit gjakun;
Syri krijon misterin e puthjes.
Shuarja e plepit
Uragani ua zhvesh stolitë pemëve.
Unë nanuris rrufenë me sy të butë.
Lëre erën e madhe ku dridhem
Të puqet me tokën që i zë besë.
Flladi i saj mpreh rojën time.
Sa e turbulluar është zgavra
e gënjeshtrës së burimit me shtresa të ndragura!
Një çelës do jetë banesa ime,
Shtirja e një zjarri që zemra e vërteton;
Dhe ajri që e mbajti në kthetrat e tij.
Vënask
Kopeja e ngricave ju bën pirg,
Njerëz më gjaknxehtë se kaçuba;
Erërat e zgjatura të dimrit do ju varin.
Çatia prej guri është trekëmbëshi i një kishe që ka ngrirë në këmbë.
Paraardhësi
Kam njohur në një shkëmb vdekjen fluturake e të matshme,
krevatin e shpalosur të lakenjve të saj të vegjël poshtë vetmisë së fikut.
Asnjë shenjë grirëseje: çdo mëngjes i tokës hapte krahët e tij
në skajin e shkallëve të natës.
Mjafton me kaq, i lehtësuar nga frika e njerëzve,
unë gërmoj në ajër varrin tim e kthimin tim.
Udhëtim
Mbi rrugën që futet tutje
Një kalë s’ngrihet më.
Currili inatos një çift;
Pastaj bari i një degë të ulët
Bën një çati, e atë ia zgjat atij.
Nën lulen bojë karafili të shqopave
Nuk rënkon pikëllimi.
Skifterët, zogjtë grabitqarë, kunadhet, qentë e mive,
Dhe tarandolat e përzishme
Mbeten në krahinat barbare.
Thekra cakton kufirin
Midis fierit e grackës.
Lëshoje një të shkuar të papërfillshme.
Çfarë duhet
Shkopi i pranverës në ballë,
Që reja të përgjumet
Pa i përpirë sytë tanë?
Çfarë i mungon
Lumturisë së të qenit e galopit të shuar,
Sëpata e futur midis të dyve?
Dërrmoje- varfanjakun! Ik që këtej, rob!
Djersitja e kasapëve
Ende hipnotizon Merindolin.
Shtatë parcelat e Luberon
Të braktisur në tokë dëshpërimi,
Të kafshuar nga bulkthit e fëmijët,
Të rrëzuar nga diejt që plaken,
Frutat e ëmbël të Bremondes.
Mbi një peme të bukur pa tufa,
Fishkeni nga bashkësia,
Çaheni nga ndarja,
Rini, re e dendur flakëruese.
Mbytja jote s’ka lënë
Veç një timoni për zëmrën tonë,
Një shkëmbi zgavër për frikën tonë,
O Byu, barkë e keqpërdorur!
Si borigat që rriten,
Përmbi çdo përbetim,
Ju jeni kopja e erës,
Ditët e mia, digë zjarri.
Ishte pranë. Në vendin e lumtur.
Duke ngritur rënkimin e saj në hare,
Unë fërkoja vijën e ijëve të saj
Pas veshëve të degëve të tua,
Rozmarinë, shqopë e mbledhur.
Duroj, gur pas guri,
Shembjen e banesës sime.
Vetëm dinte përmasën e saktë
Besniku, i një mbrëmjeje, i vdekjes.
Dimri pëlqehej në Provansë
Nën vështrimin gri të Voduasve;
Turra e druve shkriu borën,
Uji rrëshqiti i valë në përrua.
Me një yll hidhërimi,
Të thash gjakun është shumë e ngadalë.
Vigan prej vajtimeve të mia, ti qeveris:
Unë s’kam ëndërruar kurrë për ty.
Arti
Rene Shar
Në shtratin që më kishin përgatitur kishte: një shtazë të përgjakur e të plagosur, me shtatin e një vazoje, një qyngje plumbi, një shungullimë ere, një guaskë të ngrirë, një fishek të plasur, dy gishtërinjtë dorashke, një njollë vaji, nuk kishte derë burgu, kishte shije hidhërimi, një diamant xhamaxhiu, një flok, një ditë, një karrige të thyer, një krimb mëndafshi, gjë fluturuese, një zinxhir pardesyje, një mizë të gjelbër të zbutur, një degë korali, një thumb këpucari, një rrotë autobusi…
T’i ofrosh kalimthi një gotë ujë kalorësit në pikë të vrapit mbi një hipodrom të pushtuar nga turma nënkupton, nga dy anët, një mungesë të dukshme zgjuarsie. Artin u shpinte shpirtrave që vizitonte këtë thatësirë monumentale.
I paduruari e kuptonte përsosmërish rendin e ëndrrave që do t’i hanin shpirtin tani e tutje trurit të tij, sidomos në fushën e dashurisë ku zelli i grabitqar zbulohej lirshëm përveç orëve të seksit; asimilimit që shpaloset, natës së errët, në serat e puthitura mirë.
Artin kapërcen pa vështirësi namin e një qyteti.
Heshtja e zgjidh gjumin.
Sendet e zgjedhura e të mbledhura si natyra të përpikta janë pjesë e dekorit ku shpështjellon aktet erotike të vazhdave fatale, poema dite e natë. Botët fantastike të nxehta që lëvronin pa pushim në fshat në kohën e të korrave ia bëjnë syrin agresiv e vetminë të padurueshme atij që përdor fuqinë e rrënimit. Për përmbysjet e tmerrshme është megjithatë më e pëlqyeshme të besosh tërësisht tek ato.
Gjendja e përgjumjes që paraprinte Artin sillte elementet e domosdoshëm në projektimin e ndijimeve drithëruese mbi ekranin e rrënojave pluskuese: jorgan flakërues i nxituar në zgafellën e pamatshme të errësirave të lëvizjes së përjetshme.
Artin ruante pavarësisht nga kafshët e ciklonet një freski të
pashtershme. Gjatë shëtitjes kjo ishte tejdukshmëria e përkryer.
Me tu shfaqur në mes të depresionit më të fortë mekanizmi i hijeshisë së Artin, shpirtrat kureshtar mbeten shpirtra të furishëm, shpirtrat mospërfillës shpirtra së tepërmi kureshtar.
Dukjet e Artin e kapërcenin kuadrin e këtyre vendeve të gjumit, ku
pro e pro gjallërohen nga një egërsi e njëjtë e vrasëse. Ato përparonin në palët e një mëndafshi përvëlues populluar nga pemë me gjethe hiri.
Karroca me kuaj e larë e restauruar e merrte atë thuajse gjithmonë
në apartamentin veshur me salpetër kur duhej të mirëpriste gjatë një mbrëmje të pasosur mizërinë e armiqve për vdekje të Artin. Fytyra prej druri ishte veçanërisht e urrejtshme. Gara pafrymë e dy të dashurve në rastësinë e udhëve të mëdha bëhej përnjëherësh një argëtim i mjaftueshëm për të lejuar dramën të çmbështillej, rishtas, në qiell të hapur.
Herë pas here një manovër e plogët bënte të lëshohej në gushën e Artin një kokë që nuk ishte e imja. Kallëpi katana i squfurit harxhohej atëherë me nge, pa tym, prani prej vetiu dhe palëvizshmëri fërgëlluese.
Libri i hapur mbi gjunjët e Artin ishte veçanërisht i lexueshëm ditëve të mugëta. Në intervale të çrregullta heronjtë vinin të mësonin fatkeqësitë që do të derdheshin mbi ta nga e para, rrugët e shumëfishta e tmerruese ku fati i tyre i paqortueshëm do të përfshihej rishtas.
Të shqetësuar vetëm nga Fatalizmi, ata ishin në pjesën më të madhe me fizik të pëlqyeshëm. Zhvendoseshin me plogështi, tregoheshin pak llafazanë. Ata i shprehnin dëshirat e tyre me lëvizjet e lëshuara të kokës tekanjoze. Për më tepër ata dukeshin shpërfillës kryekëput midis tyre.
Poeti vrau modelin e vet.
