Pier Paolo Pasolini
Nga numrat “Ftesë për lexime vetjake”, revista “Poeteka” nr. 21, verë 2012, krijimtaria e Pier Paolo Pasolinit, prej së cilës po botojmë gjashtë poezi. Trashëgimia e Pasolinit, poet i cili pasqyron shqetësimin dhe provokimin, si arma e tij në nxitje estetike si poezi të përkufizuara si të fryra, të rënduara, të tërfulluara deri në rrëshqitje të pashmangshme të stilit. Pasolini është identifikuar gjithmonë (dhe jo vetëm në poezi) si një njeri me një gjendje të përhershme skizofrenie, me gjendje kundërthënëse, me qëndrime vetmitare dhe të mënjanuara
Shi mbi kufij
Djalosh, shijëzon Qielli
mbi vatrat e fshatit,
në fytyrën tënde prej trëndafili e mjalti
muaji lind vranët.
Dielli të pjek
nën rrënjë të manishtës
nxirosur nga tymi, e përtej
vetëm ti u këndon të vdekurve.
Djalosh, qesh Qielli
mbi ballkonet e fshatit,
në fytyrën tënde gjak e vrer
i pastruar vdes muaji.
nga “La meglio gioventù”
Pasuria
Bën ca hapa, me kokën lart,
por sikur një dorë ia tërheq fort
nga poshtë. E rri ashtu,
në atë gjendje fëminore
dhe të përvuajtur, pezull, i pranueshëm
mes muresh, nën këtë shkëlqim
të cilit i druhet, thuajse i padenjë
t’i kish trazuar dlirësinë…
Rrotullohet, nën suvanë e lagësht,
me kafkën e tij të imët, sqetullat
e lëmuara prej punëtori. E mbi kupolat e përflakura
mbi gjysmëhijet nëpër të cilat si në një strofull lëviz,
hedh vështrimet e pasigurta të kafshës: më pas mbi ne,
i turpëruar nga guximi i tepërt, ngul sytë e ngrohtë për një çast:
e sërish lart … Dielli
përgjatë kupolave ashtu i pastër përcëllon
prej horizontit që s’duket gjëkund.
Fryma të flakës nga xhamtina në perëndim
ngjyejnë muret, që ata sy i vërejnë të hutuar
mes njerëzish
që i kanë në pronë, ata që nuk gjunjëzohen
brenda në kishë, nuk ulin kokën: e prapë
është kaq i përkorë admirimi i tij, për ndriçimin
vezullor ditor, figurinat
që një tjetër ndriçim i fryn në hapësirë.
Ata krahë të sunduar nga djalli,
Ato shpina të errëta, ai kaos ushtarësh jeshil
dhe kuajsh ngjyrë manushaqe, dhe ajo dritë e dlirë
që gjithçka velon
me tone pluhize: dhe stuhia shpërtheu.
Dallon vështrimi i përulur
anët e shallit, thekët prej krife;
krahun kaltërosh që në therrje e sipër
ngrihet prej asaj që e kafta ndreq
e palosur, kali që sprapset kryeneç
prej tjetrit kalë që, shpinazi, hedh shqelma
në morinë e të rrëgjakurve.
Edhe prej andej syri shkëputet
i humbur, diku përtej… I humbur ndalon
mbi murin ku, pezull,
si dy botë, zbulon dy trupa …njëri
ballas tjetrit, në një gjysmëhije
aziatike… Një djalosh ezmer,
lëshuar mbi pëlhura të ngjeshura, dhe ajo,
ajo, nëna e gjorë, zonjë e rëndë,
Maria. Menjëherë e njohin ata sy
të vuajtur: por nuk kthjellohen, të butë
në pafuqinë e tyre. Dhe nuk është muzgu,
që përflaket në kodrat e fashitura të Arezo-s,
që i përlot sytë… është një dritë
– ah, sigurisht jo më e ëmbël
se ajo, por supreme – që lëshohet
prej një dielli kyçur aty ku hyjnor ishte
Njeriu, nën atë orë të përulur lutjesh.
Që lëshohet, më poshtë,
në kohën e gjumit të parë, të
natës, që ngutet dhe pa yje qarkon Kostandinin përtej tokës,
ngrohtësia e së cilës është heshtje magjike.
Era fashitet, dhe, plaku, endet
edhe pak në frymën e saj, si i pajetë,
mes njollash lajthie të mpira.
Ndoshta, tufa-tufa, me hov të mjerë
zhuzhurin në pavijonin e hapur
regëtima e bekuar e insekteve,
mes ndoca zërash të pagjumë, ndoshta, edhe ca nota
të paqarta kitare…
Por këtu, mbi tendën e ngritur qumështore,
mbi harkun, zhveshur nga brenda, hiçgjë s’ka
veç ngjyrës tymore të gjumit: në shtratin e tij fle,
si një gungë e bardhë kodrinore,
mbreti, që me formën paqtore
të ëndërrimit, frigon paqen hyjnore.
nga “La religione del mio tempo”
(53)
Në natën e Anglisë shoh
ngjyra e të cilës është një turkeze pis e zezë –
nëpër një shteg barishtor, përtej një gardhi
shkojnë, një burrë e një grua – kridhen
në natën që mbështjell vetëm afërsitë e
shtëpisë së tyre; shkojnë në këmbë, në shëtitjen e një bote të vogël –
Afër hënës, tmerri më bëri ta rishoh yllin
që shihja fëmijë – e ardhmja i përgjigjet
atij që di gjithçka – nga heshtja në heshtje –
Ai burrë dhe ajo grua – sa krahina
dhe sa fshatra… Tepër i lëmuar është qielli
mbi shtëpi. Ju jeni një burrë – e ndjej
teksa shoh atë baba të ri, që fitoi
(kështu beson ai) natën – lëreni ta besojë
nga “L’hobby del sonetto”
(56)
(kushtuar Ninetto-s)
Notoni në ujëra të errëta e të largëta,
Herë-herë të dukshëm, herë-herë humbje
nëpër thellësi. Dhe ka ca javë
që keni shkuar pa shpresë drejt
së shkuarës, përtej një rruge prostitutash.
Nuk ju pashë teksa iknit. Jam ende i pasigurt
që gjërat janë kështu siç ju thashë. Por shpirti
paraprin. Ai, ndërsa unë ju kërkoj,
po ju kujton: buzëqeshja e Ninettos
kumbon, gazmor për sa mund të dijë
kujtesa, e më ysht ta prek
trupin e babait fëminor.
Po nuk është kjo një nga ato mbrëmjet
ku e kisha thuajse ngjitur, si përjetësisht, mishin e tij.
nga “L’hobby del sonetto”
(96)
Sikur sapo të kisha mbërritur në Romë,
dhe të hasja një qytet te pafundëm ndërsa bie shi,
me lagje të papara e të padëgjuara,
të cilave u dihen vetëm legjendat – apo për të cilat rrëfen
një nga një mijë trenat apo tramvajet që i kalojnë për së largu,
“perceptim i sapocekur”, parabola që
humbet mes pragjesh thuajse jashtëtokësore,
nuk di të përfytyroj në këto rrugë,
në këto shtëpi, me njerëzit me të cilët
i duhet të merret një krijese si ti; prej nga niset
dhe ku ngec makina jote në baltë;
ardhacaku u veçua prej botës tënde
nga një dimër i lagësht, tepër i vakët për të,
e sheh përreth i çmeritur, si në pritje të një rilindje.
nga “L’hobby del sonetto”
Vargje testament
Vetmia: duhet të jesh shumë i fortë
që ta duash vetminë; të kesh këmbë prej atleti,
dhe qëndrueshmëri të lartë; t’ia hedhësh ftohmës,
gripit dhe dhimbjes së fytit; nuk
duhet t’i trembesh hajdutit apo vrasësit; e nëse të takon
të endesh tërë pasditen apo gjatë gjithë natës,
mëso ta bësh fshehtë; vend ku të ulesh nuk ke,
sidomos në dimër; me erën që shtriq barin e lagur,
guralecët e plehrishteve të qullta e të llurbëta;
pikën e rehatit nuk gjen, ndaje mendjen,
pa zënë në gojë një ditë e natë të tërë
që të pret, pa rregulla dhe detyra.
Seksi është sebepi. Sado qofshin takimet
– edhe në dimër, në rrugët që u braktisen stuhive,
dhe mbeturinave hapërdarë drejt pallatesh larg,
e pallate ka shumë – nuk janë veçse çaste vetmie;
më i nxehtë dhe më i gjallë është trupi që jep
e lyen me farë, dhe shkon,
më e ftohtë dhe vdekatare është përreth shkretëtira e përzgjedhur:
ajo që e mbush me hare, si një fllad magjik,
jo buzeqëshjet naive apo arroganca e zymtë
e atij që shkon; dhe merr me vete një rinim mbraptësisht të ri!
E kjo e bën çnjerëzor,
meqë nuk shenjon, a më mirë të themi lë vetëm një gjurmë,
të njëjtën shenjë, në të gjitha stinët.
Botën mbars i riu në dashuritë e tij të para.
është bota që vjen prej tij; që duket e humbet,
si një formë që shndërron. Të gjitha mbeten të virgjëra
dhe ti mund të përshkosh përgjysmë qytetin, nuk e gjen dot;
Akti u krye, përsëritja bëhet zakon. E për rrjedhojë,
vetmia rritet ndërsa një turmë e tërë pret hisen e vet: rritet në vijim numri
i ikjeve pa kthim –
të shkosh pa ardhje – e pastajmja rëndon mbi të tashmen
si detyrë, një sakrificë për shpagimin e dëshirës për vdekjen.
E ndërsa plakesh, ajme, lodhja ndjehet,
veças kur sapo darkove,
dhe për ty asgjë nuk lëviz në kohë; atë çast, për pak,
mos ulërit apo qaj;
e nëse fajin nuk e ka, le të themi, vetëm
lodhja, akoma më keq,
apo ndoshta pak uri. E tejskajshme, lajmëtare e
e vdekjes së dëshirës për vetmi, tani çfarë të pret,
nëse zbulon atë që nuk deshe si vetminë e vërtetë?
Nuk ka darkim, as drekim, asnjë kënaqësi në botë që t’ia vlejë
sa shëtitja pa fund, në rrugët e mjera,
ku nevoja të do vëlla me qenë, të fortë dhe fatkeq.
nga “Transamanar e organizer”
Përktheu nga italishtja Gentiana Minga
