Ushtarakët e lartë që eleminoi Enveri

Nga 13 antarët e Shtabit të Përgjithshëm, vetëm Myslym Peza dhe Haxhi Lleshi i shpëtuan dorës së hekurt të Hoxhës. Mustafa Gjinishi, Koci Xoxe, Dali Ndreu, Liri Gega, Nako Spiro dhe Baba Faja u ekzekutuan, Abaz Kupi u arratis, kurse Bedri Spahiu, Spiro Mojsiu dhe Ramadan Çitaku u burgosën e u persekutuan. Sipas një vendimi të K.Q. të PKSH-së, më 4 korrik të vitit 1943 në fshatin Labinot të Elbasanit u mblodh Këshilli i Përgjithshëm Nacional-Çlirimtar i cili vendosi që të krijohej Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë Nacional-Çlirimtare, që do të përbëhej prej 13 vetash.

Sipas këtij vendimi më datën 5 korrik u zhvillua mbledhja e parë e Shtabit të Përgjithshëm ku komandant i tij u zgjodh Major Spiro Mojsiu dhe komisar Politik Enver Hoxha. Më 11 Korrik Këshilli i Përgjithshëm Nac-Çlirim. me anë të një proklamate njoftoi publikisht me anë të trakteve se ishte krijuar Shtabi i Përgjithshëm i Ushtrisë partizane. Po kush ishin antarët e këtij Shtabi dhe cili ishte fati i tyre i mëvonshëm. Pas major Spiro Mojsiut që kishte qënë ushtarak i karrierës që nga koha e monarkisë e që u zgjodh komandant i këtij Shtabi dhe Enver Hoxhës që u zgjodh në postin e komisarit politik, antarët e tjerë ishin Abaz Kupi, Dali Ndreu, Myslym Peza, Liri Gega, Mustafa Gjinishi, Koci Xoxe, Haxhi Lleshi, Baba Faja Martaneshi, Bedri Spahiu, Ramadan Çitaku dhe Nako Spiro. Nga të 13 antarët e Shtabit të Përgjithshëm, përveç komandantit major Spiro Mojsiut, vetëm Bedri Spahiu kishte qenë ushtarak i karrierës në vitet e Monarkisë dhe Dali Ndreu i cili kishte studjuar në një shkollë ushtarake në Itali. Po kështu edhe Abaz Kupi kishte shërbyer në armën e xhandarmërisë gjatë kohës së Zogut me gradën e majorit. Të gjithë antarët e tjerë të Shtabit nuk kishin asnjë lidhje me anën ushtarake.

Goditja ndaj antarëve të Shtabit

Nga antarët e Shtabit të Përgjithshëm përveç Myslym Pezës dhe Haxhi Lleshit që i shpëtuan dorës së hekurt të Enver Hoxhës, ( i cili pas Kongresit të Përmetit u shpall dhe Komandant i Përgjithshëm i Ushtrisë Nac-Çlirim. me gradën Gjeneral-Kolonel) pothuajse të gjithë të tjerët u eleminuan apo u ekzekutuan me urdhër direkt të tij gjatë luftës dhe pas saj. Përveç antarëve të Shtabit që nga koha e luftës dhe më pas. Enveri goditi dhe elemninoi fizikisht pjesën më të madhe të komandantëve dhe komisarëve të çetave, batalioneve, divizioneve dhe brigadave partizane, që udhëhoqën luftën partizane. I pari antar i Shtabit të Përgjithshëm që u godit nga Enver Hoxha, ishte Mustafa Gjinishi. Gjinishi ndonëse bënte pjesë në Shtab, më tepër se sa komunist, ai ishte një nacionalist i kulluar që kishte lidhje me pjesën më të madhe të nacionalistëve shqiptarë që drejtonin çetat antifashiste. Sipas kujtimeve të vetë Enver Hoxhës, ai dyshonte tek Gjinishi se ai ishte agjent i anglezëve. Për këtë arsye Enveri urdhëroi dhe eleminimin e tij të cilin e zbatoi Liri Gega. Lidhur me ekzekutimin e Gjinishit, ka dëshmuar për “Gazetën” Shyqëri Këllezi ish roja personale i Enver Hoxhës gjatë luftës dhe më pas antar i K.Q. të PPSH-së. Këllezi që pas krijimit të Shtabit ka pasur edhe detyrën e komandantit të rojeve të këtij shtabi, ka pohuar:” Ndodhesha pranë Shtabit të Përgjithshëm në zonën e Korçës. Enveri me Miladinin ishin ulur pranë radistit që po jepte dhe po merrte me radio. Pas pak ata të dy u çuan në këmbë dhe duke u përqafuar filluan të ngrinin në krah njëri-tjetrin. Pastaj ata dhanë urdhër që i gjithë Shtabi dhe rojet e tij të rreshtoheshim përpara çadrës. Aty Enveri njoftoi se gjatë një aksioni në fshatrat e Peshkopisë, ishte vrarë antari i Shtabit shoku Mustafa Gjinishi dhe për nder të tij ne mbajtëm një minutë zi”. Mbas vrasjes së Gjinishit goditja e Enver Hoxhës filloi ndaj disa komandantëve dhe komisarëve të çetave nacionaliste dhe atyre partizane. Krisja e parë në mes Enver Hoxhës dhe antarëve të Shtabit, ndodhi me largimin e nacionalistit Abaz Kupi i cili nuk ishte dakort me politikën që po ndiqte Enveri. Të parët që u ekzekutuan me urdhër direkt të Enver Hoxhës, ishin komandanti dhe komisari i çetës plakë të Vlorës Neki Ymeri me pseudonimin Vangjo dhe Xhemil Çakërri (Milo). Ekzekutimi i tyre erdhi për arsye se ata nuk kishin zbatuar urdhërin e Enver Hoxhës për ekzekutimin e Sadik Premtes një nga themeluesit e PKSH-së, që ishte caktuar në çetën e Vlorës të cilin Enveri e cilësonte si franksionist së bashku me Anasatas Lulën. Anastasi pas urdhërit të Enverit u ekzekutua nga një grup partizanësh të Beratit, kurse Sadik Premtja arriti që t` i shpëtonte pritës që ju ngrit. Neki Ymeri dhe Xhemil Çakërri jo vetëm që nuk zbatuan urdhërin për ekzekutimin e Sadik Premtes, por ata ishin dhe mbështetës kryesor të tij. Kjo ishte dhe arsyeja që Enveri urdhëroi ekzekutimin e tyre i cili ju ngarkua Liri Gegës e cila e zbatoi atë me anë të disa partizanë të Brigadës së parë të Mehmet Shehut. Kjo gjë u bë pasi Dushan Mugosha dhe Liri Gega i thërritën ata për bisedime në një fshat të Mallakastrës.

Eleminimi i antarëve të Shtabit, 1944-1949

Eleminimi i antarëve të Shtabit që filloi me Mustafa Gjinishin gjë gjatë luftës, vazhdoi më pas edhe pas luftës. Kështu pas zgjedhjeve të 2 dhjetorit të vitit 1945, Enveri projektoi për të eleminuar disa ushtarakë që nuk ishin dakort me vijën e hekurt që po zbatonte ai. Pasi Enveri mbaroi punë me ushtarakët e lartë që kishin drejtuar Ushtrinë Kombëtare shqiptare gjatë kohës së Monarkisë, duke pushkatuar gjeneralët Gustav Mirdash, Aqif Përmeti si dhe disa pasues të tyre, ai ju drejtua ushtarakëve madhorë të ushtrisë së tij. Në vitin 1946 Enver Hoxha liroi nga detyra e Shefit të Shtatmadhorisë Gjeneral-major Spiro Mojsiun duke e nxjerrë atë në pension në moshën 47 vjeç. Kjo gjë erdhi pasi Mojsiu kundërshtoi ardhjen e specialistëve ushtarakë jugosllavë në ushtrinë shqiptare, që sipas tij nuk kishin ç` tju mësonin ushtarakëve shqiptarë. ” Kaçakë ne, kaçakë ata. Çfarë do mësojmë ne prej tyre”, i tha Mojsiu Enver Hoxhës. Pas kësaj Tito i sugjeroi Enverit se nuk mund të drejtonte ushtrinë shqiptare një ushtarak i monarkisë së Zogut. Më pas Mojsiu u caktua Komandant i Garnizonit të Tiranës dhe në detyra të tjera me forcat vullnetare duke u abandonuar krejtësisht. Pas Mojsiut me akuza si agjentë të anglo-amerikanëve dhe tradhëtarë të Frontit, Enver Hoxha dha urdhër për arrestimin e kolonel Mestan Ujanikut, (Komandantit të së parës çetë partizane në Shqipëri dhe Komandant e deputet i Qarkut të Beratit). kolonel Islam Radovickës (Komandant i Zonës së Parë Operative Vlorë-Gjirokastër) dhe kolonel Zenel Shehut, komandantit të partizanëve të Tepelenës që kishte finacuar luftën me paratë e shtëpisë së tij dhe kolonel Rexho Plakut një nga udhëheqësit legjendarë të çetave të zonës së Çamërisë. Të tre të parët u pushkatuan kurse Rexho Plaku dhe disa ushtarakë të tjerë pasues të tyre si Nexhmi Ballka etj ju nënshtruan burgimeve të gjata. Në atë kohë u arrestua dhe u burgos edhe kolonel Kadri Hoxha ish Komandant i Qarkut të Elbasanit dhe përfaqsues i Shqipërisë në Shtabin e Forcave Aletate në Itali. Kadri Hoxha vuajti burgime të gjata deri në 1990-ën. Një nga viktimat e Enver Hoxhës, ishte dhe nacionalisti Baba Faja Martaneshi, i cili me urdhër të tij shkoi në Kryegjyshatën Botërore të Bektashinjëve për t` i kërkuar Kryegjyshit të saj statutin e asaj kryegjyshate sipas porosisë së Enverit. Kryegjyshi bektashi nuk e pranoi atë gjë dhe vrau Baba Fajën dhe veten brenda në Kryegjyshatë. Një nga antarët e tjerë të Shtabit që u eleminua si rezultat i presioneve direkte të Enverit, ishte Nako Spiro. Nako vrau veten në zyrën e tij, pasi Enveri e akuzoi atë si të shitur tek jugosllavët. Pas Nako Spiros, nga ish antarët e Shtabit të Përgjithshëm u eleminua Ramadan Çitaku.Çitaku me pseudonimin Baca pas ardhjes në Shqipëri nga detyra e ambasadorit në Beograd, u caktua në detyra dytësore dhe i persekutuar jetoi deri në vitin 1989. Të rrallë ishin ata persona që e dinin se Çitaku ishte gjallë dhe jetoi në Tiranë deri në atë kohë. Në atë periudhë u elemniuan nga ushtria dhe u internuan Gjeneral-majorët Tahir Kadare ish komandant i Brigadës së gjashtë partizane e Komisar i Divizionit të Parë dhe Nexhip Vinçani zv / shef i Shtatmadhorisë. Goditjen më ta madhe ndaj ushtarakëve të lartë Enver Hoxha e filloi në prag të Kongresit të parë të PKSH-së. Asokohe dhe më pas gjatë vitit 1949 Enver Hoxha goditi bashkpuntorin e tij më të afërt Gjeneral-leitnant Koci Xoxen.

Komandantët dhe Komisarët që u pushkatuan dhe u burgosën

Brigada e I-rë

Komandant Komisar

1. Mehmet Shehu (i vrarë 1. Tuk Jakova (vdekur në burg)
2. Muhamet Prodani (i burgosur) 2. Arif Hasko (i burgosur)

 

Brigada e 2-të

Komandant Komisar

1. Beqir Balluku (i pushkatuar) 1. Vasil Konomi

Brigada e 3-të

Komandant Komisar

1. Hulusi Spahiu (i burgosur) 1. Shahin Ruka
2. Saliko Sulo 2. Osman Sinani ( i dënuar)
3. Muzafer Spaho ( i dënuar)

Brigada e 4-ët

Komandant Komisar

1. Nexhip Vinçani (i persekutuar) 1. Pëllumb Dishnica (i burgosur)
2. Zija Kambo

Brigada e 5-të

Komandant Komisar

1. Abaz Shehu 1. Hysni Kapo
2. Shefqet Peçi 2. Hito Çako ( i pushkatuar)
3. Bendo Asllani

Brigada e 6-të

Komandant Komisar

1. Tahir Kadare 1. Mustafa Matohiti
2. Jaho Gjoliku 2. Haki Toska
3. Sotir Filto 3. Xhule Çiraku

Brigada e 7-të

Komandant Komisar

1. Gjin Marku (vdekur në burg) 1. Kadri Hoxha (i burgosur)
2. Musa Daci 2. Qazim Kapisyzi

Brigada e 8-të

Komandant Komisar

1. Hasaf Dragoti 1. Qazim Kondi
2. Feti Smokthina 2. Minella Bulku
3. Rasim Bazo

Brigada e 9-të

Komandant Komisar

1. Irakli Bozo 1. Mihallaq Ziçishti (i burgosur)

Brigada e 10-të

Komandant Komisar

1. Njazi Çepani 1. Kahreman Ylli

Brigada e 11-të

Komandant Komisar

1. Mevlan Dervishi 1. Halil Pulaj

Brigada e 12-të

Komandant Komisar

1. Refat Bajrami 1. Qemal Klosi
2. Rahman Parllaku (i burgosur)

Brigada e 14-të

Komandant Komisar

1.Gjon Banushi 1. Gafur Çuçi

Brigada e 15-të

Komandant Komisar

1. Teki Kolaneci 1. Shahin Ruka

Brigada e 16-të

Komandant Komisar

1. Spiro Bakalli 1. Avdyl Këllezi (i pushkatuar)
2. Rrahman Uruçi (i burgosur) 2. Tajar Grepcka
3. Nikollaq Sallabanda (i dënuar)

Brigada e 17-të

Komandant Komisar

1. Gjeli Argjiri ( i vetvrarë 1. Qamil Guranjaku

Brigada e 18-të

Komandant Komisar

1. Esat Ndreu ( i burgosur) 1.Miço Kallamata
2. Petrit Dume (i pushkatuar)

Brigada e 19-të

Komandant Komisar

1. Thoma Xhixha 1. Vango Mitrojorgji (i dënuar)

Brigada e 20-të

Komandant Komisar

1. Riza Kodheli 1. Misto Treska

Brigada e 22-të

Komandant Komisar

1. Sali Verdha 1. Tonin Jakova

1.Rexhep Zyma 2. Nimet Ymeri

2.Neshat Hysi

Brigada e 23-të

Komandant Komisar

1. Hamit Keçi (i burgosur) 1. Xhavit Qesja ( i burgosur)
2. Haxhi Seseri ( i dënuar) 2. Mërkur Çela ( i dënuar)

Brigada e 24-të

Komandant Komisar

1.Ndreko Rino 1. Abedin Shehu ( i burgosur)

Brigada e 25-të

Komandant Komisar

1. Veli Niman Doçi ( i ekzekutuar) 1. Nuri Arapi

Brigada e 27-të

Komandant Komisar

1. Sadik Bekteshi (i burgosur) 1. Tajar Grepcka