Nga Janusz Bugajski
Fitorja e Vetëvendosjes në zgjedhjet e Kosovës ka krijuar si konfuzion ashtu edhe shqetësim për të ardhmen e bisedimeve të planifikuara me Serbinë. Sidoqoftë, qeveria e re në Prishtinë mund t’i japë realzmin shumë të nevojshëm qasjes ndërkombëtare për konfliktin e ngrirë.
Shtëpia e Bardhë kërkon rezultate në dialogun Prishtinë-Beograd para zgjedhjeve presidenciale të vitit 2020. Presidenti Donald Trump dëshiron të deklarojë një sukses historik të politikës së jashtme në Ballkan dhe të hedhë themelet për tërheqjen e trupave amerikane. Së bashku me (tërheqjen e tyre) nga Siria dhe Afganistani, presidenti kështu mund të pretendojë gjatë fushatës zgjedhore se ai, më në fund,po i jep fund “luftërave të pafund” të Amerikës.
Shtëpia e Bardhë emëroi ambasadorin Richard Grenell si të dërguar të posaçëm për bisedimet, sepse ai është (dikush që)fokusohet tek rezultatet dhe nuk ‘ngec’ në proces. Sidoqoftë, i dërguari i ri,teksa përpiqet për të arritur një përparim të përshpejtuar,do të përballet me sfida të rëndësishme politike. Megjithatë, kjo mund t’i japë atij mundësinë të zbulojë se çfarë qëndron në thelb të mosmarrëveshjes: refuzimi i Beogradit për ta njohur Kosovën si një shtet të pavarur.
Ka të paktën katër pengesa për një dialog të suksesshëm. Së pari, një muaj tjetër mund të kalojë përpara se në Kosovë të formohet një qeveri. Me shumë mundësi do të duhet edhe më shumë kohë për krijimin e një ekipi negociator, i cili do të formulojë një program për bisedimet. Së dyti, Serbia do jetë përballë zgjedhjeve në pranverën e vitit 2020 dhe qeveria e tanishme nuk ka të ngjarë të lëshojë pe, pasi kjo mund t’i kthehet negativisht gjatë fushatës zgjedhore.
Dhe së treti, BE nuk ka gjasa të jetë një partner i rëndësishëm për negociuesit amerikanë, pasi është vetë në mes të trazirave të brendshme. Së bashku me debatin për reformat mbi zgjerimit që do të pengojnë integrimin e shteteve kandidate, unionit i duhet të përballet me ndikimin e Brexit si dhe sulmet e vazhdueshme të nacionalistëve, populistëve dhe Euroskeptikëve (që janë) në themelet e projektit europian.
Grenell nuk e ka ngritur publikisht çështjen e rishikimit të kufijve midis Serbisë dhe Kosovës dhe ai do të përballet me rezistencë të ashpër ndaj propozimeve të tilla nga qeveria e ardhshme e Prishtinës. Albin Kurti, kryeministri i zgjedhur, do të humbasë shumë nga popullariteti i tij nëse ai dorëzon territore dhe nuk përfiton njohjen nga Serbia.
Qeveria e Aleksander Vuçiç është e shqetësuar sepse udhëheqja e ardhshme në Prishtinë i ka ‘duart e pastra’, qoftë për sa i përket korrupsionit apo krimeve të pretenduara të luftës. Në mënyrë që të provojë ta diskretitojë atë në sytë e Uashingtonit, zyrtarët serbë do ta përshkruajnë Kurtin si një socialist radikal, racist dhe etno-nacionalist. Sigurisht që e shkuara e vetë Vuçiç prej një nacionalisti racist,përgjatë viteve vrastare të Millosheviçit në Kosovë dhe gjetkë, do të vazhdojë të fshihet.
Për të hequr vëmendjen nga domosdoshmëria e njohjes së Kosovës, Beogradi gjithashtu do të pretendojë se pakica serbe në Kosovë është e shtypur dhe ka nevojë për mbrojtje më të madhe nga Beogradi. Mund të paramendohen trazirat ndërkombëtare që do të shkaktoheshin nëse Tirana ose Prishtina do të angazhoheshinnë mënyrë aktive për prishjen e integritetit të shteteve fqinje me pretekstin e mbrojtjes së komuniteteve të lidhura me to.
Çështja e rishikimit të kufijve duket si një kurth për Prishtinën, sipas së cilës territori dorëzohet pa një reciprocitet domethënës. Beogradi ka përdorur tundimin e shkëmbimit të territorit për të shkaktuar ndasi midis shqiptarëve dhe serbëve, për të përçarë vetë shqiptarët dhe për të portretizuar Kosovën si një shtet të dështuar, pa një program kombëtar të besueshëm.
Qeveria shqiptare ka kontribuar në fushatën përçarëse serbe për ndryshimet e mundshme të kufijve në Kosovë. Vuçiç pa dyshim e ka bindur kryeministrin Edi Rama me hilen e joshjes së bashkimit me mbetjen e Kosovës. Presidenti Hashim Thaçi gjithashtu mund të ketë marrë pjesë në një skemë të tillë për të hequr vëmendjen nga problemet e tij me Dhomat e Specialistëve në Hagë, nga përshkallëzimi i akuzave për korrupsion,si dhe nga një humbje e mundshme e mbështetjes amerikane.
Qeveria e re e Kosovës duhet të hartojë një strategji dialogu, e cila mund të fitojë besimin e SHBA-së duke shprehur seriozitet për një marrëveshje përfundimtare. Si një gjest i vullnetit të mirë, kjo mund të fillojë me heqjen e taksave për Serbinë, çfarë do të vërë në provë sinqeritetin e Beogradit dhe do t’i bëjë presion qeverisë së Vuçiç për t’iu përgjigjur reciprocikisht.
Nëse Grenell konstaton se bllokuesi kryesor për zgjidhjen është qeveria në Serbi, ai do të përballet me njërin nga (këta) dy vendime. Ai ose do të largohet nga mosmarrëveshja dhe t’ia lërë (atë) edhe një herë BE-së që ta tërheqë zvarrë për një kohë të pacaktuar, nën kërcënimin e konfliktit rajonal. Përndryshe, Grenell mund të ushtrojë më shumë presion të prekshëm ndaj Beogradit për t’iu përkushtuar një zgjidhjeje që do të kulminojë në njohjen e shtetit të Kosovës, pa qëndrime të tjera evazive dhe provokime shtesë.
UNFREEZING THE KOSOVA-SERBIA DISPUTE
Janusz Bugajski
The victory of Vetevendosje in Kosova’s elections has created both confusion and concern for the future of the planned talks with Serbia. However, the new government in Prishtina may actually provide much needed realism in the international approach to the frozen dispute.
The White House isseeking results in the Prishtina-Belgrade dialogue before the 2020 presidential elections. President Donald Trump wants toclaim a historic foreign policy success in the Balkans and lay the groundwork for the withdrawal of American troops. Together with Syria and Afghanistan, the President can then claimduring the election campaign that he is finally ending America’s “endless wars.”
The White House appointed Ambassador Richard Grenell as special envoy for the talks because he is resultsoriented and does not get bogged down in process. However, the new envoy will face significant political challenges in achieving a rapid breakthrough. Nonetheless, this may enable him to discover what lies at the core of the dispute – Belgrade’s refusal to recognize Kosova as an independent state.
There are at least four obstacles to a successfuldialogue. First, in Kosova another month could elapse before a government is formed. It will probably take even longer for a negotiating team to be established that formulates a program for the talks. Second, Serbia faces elections in the spring of 2020 and the current government is unlikely to concede any ground before the balloting, as this could rebound negatively during the election campaign.
And third, the EU is unlikely to be a significant partner for the American negotiators, as it finds itself in the midst of internal turmoil. In addition to debating enlargement reforms that will obstruct the entry of candidate states, the Union has to deal with the impact of Brexit and the continuing attacks of nationalists, populists, and Euroskeptics on the foundations of the European project.
Grenell has not publicly raised the question of border adjustments between Serbia and Kosova and he will face stiff resistance to such proposals from the incoming government in Prishtina. Albin Kurti, the Prime Minister elect, will lose much of his public mandate if he surrenders territory and does not gain Serbia’srecognition.
Aleksander Vucic’s government is concerned that theincomingleadership in Prishtina has clean hands, whether regarding corruption or alleged war crimes. In order to try and discredit it in Washington’s eyes, Serbian officials will depict Kurti as a radical socialist, racist, and ethno-nationalist. Of course, Vucic’s own record as a racist nationalist during the murderous Milosevic years in Kosova and elsewhere will continue to be concealed.
To deflect attention from the necessity of recognizing Kosova, Belgrade will also claim that the Serbian minority in Kosova isrepressed and needs closer protection by Belgrade. One can only imagine the international outcry if Tirana or Prishtina were actively engaged in undermining the integrity of neighboring states on the pretext of defending their kindred communities.
The border adjustment question looks like a trap for Prishtina, whereby territory is surrendered without meaningful reciprocity. Belgrade has used the temptation of land swapsto drive wedges between Albanians and Serbs, to divide Albanians themselves,and depict Kosova as a failed state without a credible national program.
The Albanian government has contributed to the Serbian disruption campaign over potential border changes in Kosova. Vucic hasevidently baited Prime Minister Edi Rama with the allure of unification with a rump Kosova. President Hashim Thaci may also have participated in such a scheme to deflect attention from his own problems with the Specialist Chambers in The Hague, escalating corruption charges, and a potential loss of American support.
The newKosova government needs to devise a dialogue strategythat can gain U.S. confidenceby demonstrating seriousness about a final agreement.As a goodwill gesture, this could begin with the lifting of tariffs on Serbia that will test Belgrade’s sincerity and place pressure on the Vucic government to reciprocate.
If Grenell concludes that the main stumbling block to resolution is the government in Serbia then he will face one of two decisions. He can either walk away from the dispute and leave it once again to the EU to drag on indefinitely and threaten regional conflict. Conversely,Grenell can apply more sustained pressure on Belgrade to commit to a resolution that will culminate in recognizing Kosova’s statehood without any more prevarications and provocations.
Ekskluzive Dita
