Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë së OKB-së ka urdhëruar Izraelin të sigurojë që forcat e tij nuk do të kryejnë akte gjenocidi kundër palestinezëve në Gaza, në një vendim historik.
Në një vendim të ndërmjetëm të dhënë të premten, presidentja e gjykatës, Joan Donoghue, tha se Izraeli duhet “të marrë të gjitha masat brenda fuqisë së tij” për të parandaluar aktet që bien brenda fushëveprimit të konventës së gjenocidit dhe duhet të sigurojë “me efekt të menjëhershëm” që forcat ushtarake nuk do të kryejnë asnjë nga aktet e parashikuara nga konventa.
Gjykata nuk pranoi kërkesën e Afrikës së Jugut për të urdhëruar një armëpushim të menjëhershëm të luftës, e cila ka shkatërruar pjesën më të madhe të Rripit të Gazës dhe ka vrarë më shumë se 25,000 palestinezë, sipas autoriteteve shëndetësore të Gazës.
Vendimi nuk është fjala përfundimtare e gjykatës nëse veprimet e Izraelit përbëjnë gjenocid, por ai ofron një tregues të fortë se gjyqtarët besojnë se ekziston një rrezik i besueshëm për palestinezët sipas konventës së gjenocidit. Duke miratuar kërkesën e Afrikës së Jugut për masa të posaçme, gjykata nuk duhej të gjente nëse Izraeli kishte kryer gjenocid, i cili do të përcaktohet në një datë të mëvonshme, por vetëm se aktet e tij mund të binin në konventën e gjenocidit dhe se veprime urgjente parandaluese ishin të nevojshme.
Donoghue tha se Izraeli duhet “të marrë të gjitha masat brenda fuqisë së tij për të parandaluar” vrasjen e palestinezëve, duke u shkaktuar atyre lëndime të rënda trupore ose mendore, duke shkaktuar qëllimisht kushte jete të llogaritura për të sjellë shkatërrimin fizik tërësisht ose pjesërisht të grupit palestinez dhe vendosjen e masave që do synonin të parandalonin lindjet e palestinezëve.
“Gjykata është gjithashtu e mendimit se Izraeli duhet të marrë masa brenda fuqisë së tij për të parandaluar dhe ndëshkuar nxitjen e drejtpërdrejtë dhe publike për të kryer gjenocid në lidhje me anëtarët e grupeve palestineze në Rripin e Gazës”, tha gjykatëssja amerikane. “Gjykata vlerëson më tej se Izraeli duhet të marrë masa të menjëhershme dhe efektive për të mundësuar ofrimin e shërbimeve bazë të nevojshme urgjente dhe ndihmës humanitare për të adresuar kushtet e pafavorshme të jetës me të cilat përballen palestinezët në Rripin e Gazës.”
Donoghue tha se Izraeli duhet të sigurojë ruajtjen e provave të gjenocidit të supozuar dhe duhet të raportojë në gjykatë brenda një muaji. Gjashtë masat e përkohshme u miratuan nga një shumicë e gjerë e gjyqtarëve, dy prej tyre me 16 me 1 dhe katër me 15 me 2.
Një deklaratë nga ministria e jashtme e Afrikës së Jugut e quajti atë “një fitore vendimtare për sundimin ndërkombëtar të ligjit dhe një moment historik të rëndësishëm në kërkimin e drejtësisë për popullin palestinez” dhe shprehu shpresën“që Izraeli nuk do të veprojë për të penguar zbatimin e këtij urdhri , siç ka kërcënuar publikisht të bëjë, por në vend të kësaj do të veprojë për ta respektuar plotësisht, siç është e detyruar të veprojë”.
Ministri i Jashtëm palestinez, Riyad al-Maliki, e quajti atë një vendim “në favor të njerëzimit dhe ligjit ndërkombëtar” dhe“një thirrje zgjimi për Izraelin dhe aktorët që mundësuan mosndëshkimin e tij të rrënjosur”.
Një zyrtar i lartë i Hamasit tha se Izraeli duhet të detyrohet të zbatojë vendimin. GJND-ja nuk ka kompetenca të zbatimit të urdhrave të saj dhe vendet kanë injoruar urdhrat e saj në të kaluarën.
Kryeministri izraelit, Benjamin Netanyahu, i cili më parë u zotua se “askush nuk do të na ndalojë, as Haga”, nuk tregoi nëse vendimi do të çonte në ndonjë ndryshim në terren, por shprehu kënaqësinë që gjykata nuk kishte urdhëruar një armëpushim.
“Angazhimi i Izraelit ndaj ligjit ndërkombëtar është i palëkundur. Po aq i palëkundur është angazhimi ynë i shenjtë për të vazhduar të mbrojmë vendin tonë dhe të mbrojmë popullin tonë. Si çdo vend, Izraeli ka të drejtën e natyrshme për të mbrojtur veten,” tha ai. “Përpjekja e ndyrë për t’i mohuar Izraelit këtë të drejtë themelore është diskriminim flagrant kundër shtetit hebre, dhe me të drejtë u refuzua. Akuza për gjenocid, e ngritur kundër Izraelit nuk është vetëm e rreme, por është e egër dhe njerëzit e denjë kudo duhet ta refuzojnë atë.”
Yoav Gallant, ministri i mbrojtjes i Izraelit, thirrja e të cilit për një rrethim të plotë të Gazës si pjesë e një beteje kundër “kafshëve njerëzore” u vu në dukje nga gjykata të premten, tha se GJND-ja kishte“aprovuar kërkesën antisemitike të Afrikës së Jugut”.
Itamar Ben-Gvir, ministri i Sigurisë Kombëtare i ekstremit të djathtë, ishte zyrtari i parë izraelit që reagoi ndaj gjykimit, duke shkruar me tallje në X: “Hague-schmague”.
Vendimi do të rrisë presionin ndaj mbështetësve diplomatikë dhe ushtarakë të Izraelit, përfshirë SHBA-në dhe Britaninë e Madhe, për të marrë një qëndrim më të fortë për të adresuar krizën humanitare.
Edhe pse kishte zhgënjim në mesin e mbështetësve palestinezë që gjyqtarët nuk bënë thirrje për një armëpushim të menjëhershëm, vendimi do të ngjallë shpresat e dikujt për të ofruar ndihmën humanitare për popullsinë 2.3 milionëshe të Gazës, shumica e të cilëve janë zhvendosur nga bombardimet e Izraelit, që GJND-ja tha se Izraeli duhet ta lehtësojë.
Shumë palestinezë jetojnë në strehim të improvizuar, si tenda, strehimore të drejtuara nga OKB-ja në shkolla ose në katet e spitaleve, ose jashtë në kushte të ngrira dhe josanitare. Ka mungesë të ushqimit, ujit dhe furnizimeve mjekësore.
Më shumë se 1% e popullsisë së Gazës, 25,700 njerëz, janë vrarë në luftë, kryesisht gra dhe fëmijë, dhe qindra mijëra ndërtesa janë dëmtuar ose shkatërruar.
Donoghue tha: “Gjykata konsideron se popullsia civile në Rripin e Gazës mbetet jashtëzakonisht e cënueshme. Gjykata kujton se operacioni ushtarak i kryer nga Izraeli pas 7 tetorit 2023 ka rezultuar ndër të tjera në dhjetëra mijëra vdekje e lëndime dhe shkatërrim të shtëpive, shkollave, objekteve mjekësore dhe infrastrukturës tjetër jetike, si dhe zhvendosje në shkallë masive. Gjykata vëren se operacioni është në vazhdim dhe se kryeministri i Izraelit njoftoi më 18 janar 2024 se lufta, citoj unë, “do të zgjasë edhe shumë muaj të gjatë”.
Ndërsa Izraeli e ka kritikuar çështjen kundër tij dhe Afrikën e Jugut për sjelljen, ishte domethënëse që ai punësoi një ekip të fortë ligjor për ta hedhur poshtë atë në vend që të vendoste të mos bashkëpunonte.
Donoghue tha se gjykata ishte “shumë e shqetësuar” për fatin e pengjeve të rrëmbyer nga Izraeli më 7 tetor “dhe bën thirrje për lirimin e tyre të menjëhershëm dhe pa kushte”.
Konventa e gjenocidit e vitit 1948, e miratuar pas vrasjes masive të hebrenjve në Holokaustin nazist, e përkufizon atë si“akte të kryera me qëllim për të shkatërruar, tërësisht ose pjesërisht, një grup kombëtar, etnik, racor ose fetar”.
Një raport i Reuters të enjten tha se drejtori i CIA-s amerikane dhe homologu i tij izraelit do të takohen me zyrtarë të Katarit në ditët në vijim për bisedime mbi një marrëveshje të dytë të mundshme pengjesh në Gaza dhe një pauzë në luftime.
The Guardian, përshtati në shqip ©LAPSI.AL
