“Ishte sikur të mendosh të ndërtosh një teatër më i madh, dhe të prishësh Arena di Verona ose Koloseum”.
Keshtu u shpreh Presidenti i Confindustria Albania Sergio Fontana kur protestoi sot kundër prishjes së Teatrit Kombëtar në Tiranë, ndërtuar nga italianët në 1938.
Edhe diten e djeshme reaguan arkitektët italianë. Arkitektët e Universitetit të “La Sapienza” në Romë të Italisë, Marco Petreschi, Nilda Valentin, Antonino Saggio dhe Anna Bruna Menghini, kanë reaguar me tone kritike ndaj shembjes së Teatrit Kombëtar në Tiranë.
Ata kanë nënshkruar një dokument shumë kritik, ku ngrenë edhe pyetjen se, për një objekt me vlera historike siç ishte Teatri Kombëtar “Pse nuk ndërhyri ambasada italiane në Shqipëri?”.
“Çfarë bënë ambasada italiane dhe Instituti Kulturor i lidhur në këto raste? A nuk duhet të jetë detyra e tyre të ruajnë trashëgiminë artistike dhe arkitekturore italiane në Shqipëri? Njëqindvjetori i lindjes së Tiranës si kryeqytet mund të ishte festuar në një mënyrë më të denjë. Kjo prishje, shkon prapa në kohë, kur kishat dhe xhamitë u shkatërruan me dhunën politike të një regjimi diktatorial, duke anuluar ashpër çdo përpjekje për kundërshtim. Çfarë diference ka sot me demokracinë shumë të mirënjohur shqiptare, e cila vepron me të njëjtat metoda duke shembur Teatrin Kombëtar të Shqipërisë? Kjo ishte një punë e njohur botërisht e përsosmërisë arkitektonike italiane, e admiruar dhe botuar në shumë libra shkencorë dhe revista shkencore, si një nga shembujt e parë në Evropë të parafabrikatave të bëra në Milano dhe të montuar, me patentë ekskluzive, në 1938 në Tiranën e asaj kohe. Çfarë diferencë ndryshimi ka me regjimin e shekullit të kaluar kur edhe intelektualët që kanë kundërshtuar këtë masakër përfundojnë duke u zhvlerësuar dhe denigruar? ”, thonë ndër të tjera ata, të gjithë njohës të thellë të arkitekturës shqiptare.Më tej ata shtojnë: Për 27 muaj ajo rezistoi si një monument kulture i mbrojtur nga populli. Por në agimin e së dielës, Teatri Kombëtar i Tiranës ra nën goditjet e fadromave. Ishte shembulli i çmuar i arkitekturës italiane të viteve 1930.
Lexo gjithashtu:
