Nga Florion Metohu
Që prej përfundimit të Luftës së Dytë Botërore, Gjermania ka ndjekur një politikë të jashtme pasive. Edhe pse, në pak kohë, ajo u shndërrua në ekonominë e parë evropiane, preferoi të bënte rolin e ndjekësit sesa të udhëheqësit në çështjet evropiane. Për të mos rrezikuar ringjalljen e kujtimeve të Gjermanisë agresore dhe hegjemone të periudhës naziste tek shtetet e tjera evropiane, politikanët gjermanë sakrifikonin, ndonjëherë, edhe interesat e tyre kombëtare.
Kur Kancelarja Angela Merkel erdhi në pushtet në 2005, Gjermania ishte në paqe dhe e bashkuar, pjesëtare e një Bashkimi Evropian “të bashkuar”, ku mund të rriste prosperitetin e vet dhe të ishte e lirë nga synimet gjeopolitike që e kishin futur në vende të errëta në të shkuarën. Bashkimi Sovjetik nuk ekziston më dhe Rusia ishte akoma në proces ringritjeje nga pasojat e atij kolapsi. Problemi kryesor i BE-së në atë kohë ishin reformat që duhet të përmbushnin vendet që kërkonin anëtarësimin. Kështu, Gjermania ishte në një pozitë të rrallë, duke parë historinë e saj. Ishte në pozitë komforti, e sigurtë dhe me një gjendje prosperiteti të lakmueshme.
Bota me të cilën Merkeli përballet tani është shumë larg asaj të 2005-ës. Dy janë problemet kryesore që politika e jashtme gjermane po përballet: 1) Kriza ekonomike e Bashkimit Evropian, e cila vazhdon që prej 2008-ës dhe që rrezikon ekzistencën e monedhës së përbashkët dhe vetë BE-në ashtu siç është e konceptuar tani; 2) Rishfaqja e një Rusie me tendenca imperialiste duke vënë në pikëpyetje paqen dhe sigurinë e të gjithë Evropës, që ekzistonte qe prej shpërbërjes së Bashkimit Sovjetik.
Të dyja këto kriza kanë bërë që Gjermania të marrë një rol parësor në përballjen e tyre, edhe për faktin se Shtetet e Bashkuara kanë njëfarë tërheqjeje relative nga teatri gjeopolitik evropian dhe fokusimin e vëmendjes në zonën e Paqësorit Perëndimor. Për sa i përket krizës ekonomike të BE-së, Gjermania ka luajtur rolin kryesor, si ekonomia më e madhe e Evropës, në krijimin e paketave financuese për vendet anëtare me probleme në pagesën e borxheve të tyre sovrane, në këmbim të reformave strukturale të ekonomive te tyre. Megjithatë, refuzimi i popullit grek të reformave dhe masave shtrënguese në këmbim të fondeve shtesë, të ofruara nga BE-ja, FMN-ja dhe BQE-ja, me anë të një referendumi, vë në rrezik qëndrimin e Greqisë në zonën euro, por, mbi të gjitha, vë në rrezik të gjithë projektin e monedhës së përbashkët. Shpëtimi i monedhës së përbashkët që, sipas shumë ekonomistëve, është edhe një nga faktorët kryesore të suksesit ekonomik gjerman, është sfida kryesore e Merkelit për sa i përket projektin evropian.
Në lidhje me problemin e dytë, atë të Rusisë, e cila aneksoi Krimenë në vitin 2014, pjesë e territorit ukrainas dhe mbështet separatistët në lindje të këtij vendi, është ringjallur frika në Evropë e një Rusie me prirje imperialiste, e gatshme për të përdorur edhe forcën ushtarake për të rikrijuar sferën e saj të influencës. Edhe në këtë rast, Gjermania ka luajtur një rol udhëheqës në krijimin e vullnetit të përbashkët të gjithë anëtarëve te BE-së që, në bashkëpunim me Shtetet e Bashkuara dhe partner të tjerë, të vendosin sanksione shkatërruese për ekonominë ruse, duke frenuar orekset e Kremlinit. Është po Gjermania që po udhëheq edhe negociatat për armëpushim ndërmjet Ukrainës dhe separatistëve të mbështetur nga Rusia.
Lind pyetja: Si është e mundur që në kulmin e këtyre dy krizave të mëdha, diplomacia gjermane është kaq shumë aktive në Ballkan?
Disa analistë dhe gazetarë shqiptarë e shpjegojnë me faktin e problemit të rrezikut të vatrave të islamit radikal, të tjerë me fluksin gjithnjë e në rritje të azilantëve nga ky rajon drejt Gjermanisë, ka edhe nga ata që fantazojnë se takimet e shpeshta të funksionarëve të lartë gjerman me liderët e Ballkanit janë një lloj “konkursi bukurie” se kush do të fitojë kurorën e liderit ballkanik. Por mendoj se arsyeja kryesore e këtij angazhimi kaq të madh të diplomacisë gjermane është shndërrimi i rajonit të Ballkanit në një nyje të rëndësishme të korridoreve energjetike për BE-në, duke pasur në sfond edhe marrëdhënien antagoniste ndërmjet Perëndimit dhe Rusisë.
Rusia është furnizuesi kryesor me gaz i Bashkimit Evropian me rreth 30% të nevojave të saj. Por disa prej anëtarëve të BE-së janë 100% të varura nga importi i gazit rus duke mos pasur alternative tjetër, gjë që i bënë këto shtete shumë vulnerabël ndaj presionit të Kremlinit i cili nuk heziton ta përdori pozicionin e tij monopolist për arritjen e objektivave gjeopolitike. Pikërisht shtimi i aktivitetit diplomatik gjerman në Ballkan përkon me rritjen e tensioneve me Rusinë ne vitin 2013 për çështjen ukrainase. Qershori i po atij viti përkon edhe me përzgjedhjen e projektit të gazsjellësit TAP si fitues nga konsorciumi i Shah Deniz II, për transportin e gazit nga Azerbajxhani drejt Italisë duke kaluar nëpërmjet Greqisë dhe Shqipërisë, pjesë të të ashtu quajturit Korridori Jugor i Gazit.
Gjithashtu, negociatat intensive ndërmjet fuqive të mëdha dhe Iranit, të filluara në 2013, për programin e tij bërthamor, janë në fazat finale dhe nëse arrihet një marrëveshje, sanksionet ndaj tij mund të hiqen shumë shpejtë. Irani është vendi i dytë në botë për rezerva të provuara të gazit natyral dhe mund të shndërrohet shumë shpejtë në një furnizues të rëndësishëm të Evropës nëpërmjet korridorit të jugut.
Ndërtimi i projektit TAP, i mbështetur nga institucionet evropiane dhe mundësia e transportit të gazit iranian, e shndërron Ballkanin në një faktor të rëndësishëm për sigurinë energjetike të Evropës dhe në diversifikimin e burimeve të furnizimit me gaz. Ky diversifikim i bënë vendet e ndryshme të BE-s më pak të shantazhueshme nga Kremlini zyrtar dhe politika e tij agresive për rikrijimin e sferës së vetë të influencës.
Që projekti i Korridorit te Jugut të realizohet duhet një Ballkan ku situata politike të jetë e qetë dhe bashkëpunimi rajonal të jetë i qëndrueshëm. Historikisht, Ballkani ka qenë një zonë e nxehtë tensionesh etnike prandaj edhe politika e BE-s dhe në veçanti e Gjermanisë, po investohen shumë në zbutjen e këtyre tensione, duke ju premtuar këtyre vendeve një të ardhme në familjen e madhe evropiane. Vizita e fundit e Kancelares Merkel, në kulmin e krizës greke, në Shqipëri, Serbi dhe Bosnje-Hercegovinë është një tregues i qartë i angazhimit dhe rëndësisë që ka ky rajon për Bashkimin Evropian dhe për Gjermaninë si liderja de facto i saj.
