Çështjet qëndrore, shqetësimi thelbësor sot, për dosjet: Kush del garant për hapjen e dosjeve?! A mund t’i besojmë më duarve të Autoritetit të Dosjeve?! Tufa thotë se, ky institucion duhet të bllokohet menjëherë në punën e saj, pasi ka bërë një radhë të madhe krimesh e batërdije me dosjet!
“Institucioni përgjegjës, Autoriteti i Dosjeve është mercenar, ka shkatërruar dhe përdorur dosjet në mënyrë të instrumentalizuar” – pas tre viteve largimi nga Shqipëria, një ikje e detyruar nga debatet publike mbi krimet e komunizmit, shkrimtari Agron Tufa nuk e ka zbehur aspak zërin e tij kundër politikës së sotme për çështjen e hapjes së dosjeve. Përtej mendimit se, për dosjet e ish Sigurimit jemi të vonuar, por, që ende mbetet një çështje me rëndësi për shoqërinë shqiptare, Tufa është ndalur mbi ngërçin e këtij debati me shqetësimin thelbësor: Cili do të jetë garantori i hapjes së dosjeve të ish Sigurimit?! A ekzistojnë dosjet, apo janë zhdukur kur vjen fjala tek politikanët dhe zyrtarët e lartë? Si janë zhdukur fashikuj nga dosjet, për humbur gjurmët me krimet e komunizmit? A është Autoriteti i Dosjeve institucion përgjegjës për gjithë masakrën që është bërë mbi dosjet?
Përgjigjet e Tufës janë prerë, pasi momenti i tanishëm i shoqërisë shqiptare mban jo vetëm vonesën, por edhe kujtesën se në pushtet, në strukturat më të larta drejtuese, janë zgjedhur njerëz të implikuar me krimet e komunizmit, edhe pse kanë kaluar tre dekada nga rënia e diktaturës.
I ftuar në televizionin Euronews, në një diskutim mbi këto çështje, Tufa u shpreh: Çështja e hapjes apo e moshapjes së dosjeve është bërë një shaka e tejekzagjeruar në tranziconin shqiptar, sepse nuk duhej të kishim pasur asnjë mëdyshje apo dilemë që dosjet duhej të ishin hapur qysh në ditët e para të procesit demokratik. E vetmja dobi për shoqërinë shqiptare, është që këto dosje, sidomos për ish oficerët e sigurimit, që janë në institucione, por edhe për politikën, të hapeshin urgjentisht, për të zbuluar, për të pastruar atë kontigjent të gjeneratës së fundviteve ’70-’80, i cili është rirekrutuar në strukturat e larta të shtetit, dhe në politikë.” Për politikanët që kanë një karrierë të gjatë në politike, për rrjedhojë pjesë e jetës publike për 30 vite, të cilët me hapjen e dosjeve dalin të inkriminuar, shkrimtari nuk i shkarkon nga përgjegjësia e krimeve të komunizmit, por i relativizon me politikën e ditës.
Agron Tufa: “…Të paktën ky kontigjent nuk ishin më pjesë të strukturës drejtuese, si persona të mbrujtur botëkuptimisht si kriminelë. Nëse nuk e vëmë në axhendë problemin tonë të higjenës shpirtërore dhe mendore, atëhere do kishte vend kjo pyetje: si do të ndiheshit sikur brenda një kampi karantine me të sëmurë, le ta themi lebrozë?! A do të kishit guxim të jetonit bashkë me ta ngjitu?! Sigurisht këta kanë funksione, prezenca të errëta që sot i kemi në pushtet, dhe askush nuk merr guximin që të flasë troç, sidomos institucionet përgjegjëse. Ne, harrojmë një gjë se, ata, luajnë një rol shumë të madh në trafikun ndërkombëtar të krimeve shtetërore. Kur themi se kemi një krim të strukturuar shtetëror, ju e dini se kush i zotëron kartelet, kush i vendos axhendat, cili është qeni besnik që ka shërbyer dje dhe sot?! Mua më vjen të plas sepse u la të shkojë kaq gjatë, dhe nëse kapim një segment, kemi kapur atë koren, sipërfaqen. Pra, kemi humbur shumë gjatë kësaj rruge. Rruga e demokracisë shqiptare ka qenë jetë e molepsur dhe plot atentate.”
Më tej, Tufa ka folur mbi keqpërdorimin e dosjeve nga institucioni përgjegjës, Autoriteti i Dojseve drejtuar nga Gentiana Sula. Shkrimtari ngre pyetjen thelbësore mbi çështjen e hapjes së dosjeve, se institucioni garant që bën të mundur këtë proces është konceptuar qysh në fillim si instrument shtetëror shantazhi, për të grumbulluar informacionin që ka në dorë, duke e përdorur e keqpërdorur vazhdimisht për interesa politike. Tufa ka përmendur disa raste të denoncuar nga ai, në media, ndërsa Autoriteti i Dosjeve heshtte.
Konkretisht ka rikthyer emrin e kryetarit të SPAK, Arben Krajës, implikimin e tij me krimet e komunizmit, për të cilin, shkrimtari shprehet se edhe në këtë rast Autoriteti i Dosjeve ka qenë instrument për ta pastruar si figurë
Agron Tufa: “Ata jepnin mendime, duke i dhënë atribute vetes edhe si filozofë, mendimtarë. Po thonin ka qenë hetues në 1990, por, “ne, nuk mendojmë se ka bërë ndonjë dëm”. Të dënosh të rinjtë, që kishin ndërmend të arratiseshin, për prishje të moralit komunist?! Kraja ishte hetues në diktaturën më të keqe që ka ekzistuar në faqe të dheut. Ky ka qenë hetues në diktaturë, ka dënuar njerëz për tradhëti të lartë ndaj atdheut, për arratisje! Si kjo, nuk qenka gjë, dhe të udhëheqë institucionin më të rëndësishëm, më të ndjeshëm që sot ekziston në Shqipëri?! Deri në momentin e fundit, që e njihni tashmë mirë, me konstruktin e fundit që ndërtuan, kur presidenti i republikës, që ishte presidenti Ilir Meta, la detyrën dhe nxituan me një telefonatë, dhe urgjent iu drejtuan parlamentit…A nuk është ky një akt mercenarizimi dhe shërbim besnik?!”
Tufa është shprehur se zyrtarët e lartë, politikanët duhet të riverifikohem pavarësisht çertifikimit nga komisioni Bezhani, Mezini apo Gentiana Sula e Autoritetit të Dosjeve. Shkrimtari thotë se dosjet duhet të bëhen publike, qoftë për ata persona që do të zgjidhen, dhe që kanë lidhje direkt me politikën, po ashtu edhe ata, që sot, udhëheqin institucionet e drejtësisë, gjoja të reformuar në Shqipëri.
Shkrimtari në ekzil ka folur edhe për debatin e kohëve të fundit, mbi publikimin e të dhënave nga Autoriteti për një zyrtar të lartë, dhënë me iniciale, i cili ka qenë bashkëpuntor sigurimi. Këtë situatë e cilëson si një truk prestigjiatorësh pa moral.
Agron Tufa: “Nuk mundet një institucion si Autoriteti të japë një informacion pa e kompletuar me një dosje të rregullt që ka shteruar të gjitha burimet e të dalë me një vendim. Aq më tepër koha në dispozicion. Kur kam punuar në ISKK kam kërkuar vazhdimisht informacione nga Autoriteti dhe kalonin gjashtë muaj dhe nuk na i vinte në dispozicion, ndërsa me një telefonatë anonime vihet menjëhërë në dispozicon, ky informacion për të cilën u bë debat kohët e fundit. Këto janë gjëra që i kemi thënë, e stërthënë me gjitha format e mundshme. Media në këtë mes ka qenë e ç’interesuar ose e porositur nga lart, të mos trajtojë të tilla debate.”
Ripërsëritja, apo rindezja e debatit mbi dosjet shihet edhe si shmangie vemendeje nga problemet e sotme të Shqipërisë, që janë inceneratorët, dhe korrupsioni shtetëror. Për shkrimtarin kjo është ana më e errët sa i takon këtij debate, duke u hedhur në skenën mediatike për të eklipsuar një problem tjetër, akut.
Tufa: “Nga ana tjetër rëndësia që bart në vetvete ky debat është i tillë, që dosjet duhej të ishin hapur, dhe duhen hapur dhe në këtë pikë, nuk kemi ngurrim dhe dyshim. Problemi është që ky debat rreth dosjeve, ngrihet jo për t’i hapur, se nuk ka për të ndodhur, aq kohë sa të ekzistojnë institucione që ka konceptuar ish partia komuniste, që është në pushtet sot. Pra, dosjet s’kanë për t’u hapur, por thjesht më duket mendjelehtësi, ose optimizëm i ekzagjeruar të presësh ndonjë gjë, kur nuk ndodhi, kur kemi këmbëngulur që këto gjëra të bëheshin me ligj. Nuk doja të shpërndaja pesimizëm, por nga përvoja ime, dhe ashtu se si i shoh unë gjërat, janë thjesht tullumbace mediatike të porositura.”
Nga ana tjetër, trajtesa e debatit mbi hapjen e dosjeve ka pasur edhe pjesën tjetër më të rëndë, duke u pranuar se mbi to është vënë dorë, pra se, mund të jenë zhdukur pjesa më e madhe e tyre. Tufa përmend deklaratën që vetë ish kryetari i Kuvendit, Gramoz Ruçi ka bërë para disa viteve ku ka thënë se “dhamë urdhër që të gjitha dosjet që kishin të bënin me nenin 55, me propagandën, të zhduken”, sepse na rëndonin arkivat. Me hapjen e Autoritetit të Dosjeve, shkrimtari thotë se situata e dosjeve, është rënduar akoma më shumë, duke u cënuar arkivat kombëtare ku janë zhdukur fashikuj të tërë me urdhër të aktorëve që kanë lidhje me përditshmërinë e sotme.
Agron Tufa: “Por gjëja më e rëndë që ka ndodhur ka qenë pas vitit 2017 me hapjen e Autoritet të Dosjeve sepse janë cënuar arkivat kombëtar. Ka një koncept për arkivat që quhet uniteti i dokumentit dhe arkivave. Ky unitet tashmë nuk ekziston. Sepse dosjet tashmë janë marrë, janë shqyer. Është si një libër që t’i i heqën një fashikull nga mesi, apo ku të të interesojë edhe të shkojë tjetërkund, dhe të përdoret për qëllime të instrumentalizuara, në vend që të përdoret në arkivat kombëtare, e të tjerë, u bë një katrahurë e tërë. Gjatë kësaj, dhe ne emër të kësaj tollovie, janë zhdukur, dhe vazhdojnë të zhduken dosje të tëra që kanë lidhje me ato aktorë që veprojnë në përditshmërinë e sotme.”
Çështjet qëndrore, shqetësimi thelbësor sot, për dosjet janë: Kush del garant për hapjen e dosjeve?! A mund t’i besojmë më duarve të Autoritetit të Dosjeve?! Tufa thotë se ky institucion duhet të bllokohet menjëherë në punën e saj, pasi ka bërë një radhë të madhe krimesh e batërdije me dosjet.
Propozimi: Të ngrihet një komision, me njerëz me vlera të besueshme në publik, intelektualë me ndërgjegje qytetare.
Tufa e mbyll fjalën e tij: Me hapjen e dosjeve do shohim sasinë e masakrës që i është bërë Arkivave të Shtetit./standard/.
