Dr. Ndriçim Mehmeti
Arsimi profesional pas riorganizimit të ministrive, kaloi nën varësinë e Ministrisë së Financave si një model i panjohur dhe i paprovuar në asnjë nga vendet e BE-së dhe vendet e zhvilluar në nivel global. Po cili është modeli që ofron BE? Për varësinë institucionale të arsimit profesional në vendet e BE, le të japim të dhënat që na vijnë nga “European Centre for the Development of Vocational Training” mbështetur në “VET in Europe – Country report 2012”.
Varësia institucionale e Arsimit Profesional dhe Formimit Profesional në vendet e BE-së:
- Austria nga Ministria Federale e Arsimit, Artit dhe Kulturës. Kjo ministri është përgjegjëse për kurrikulat e arsimit parauniversitar (me kohë të plotë dhe të pjesshme).
- Belgjika: Ministria e Arsimit. I është dhënë kjo kompetence menjëherë pas L.II.B. (në vitin 1947). Më parë e kishte Ministria e Punës.
- Bullgaria: Ministria e Arsimit, Rinisë dhe Shkencës menaxhon, koordinon dhe kontrollon zbatimin e politikës shtetërore në fushën e arsimit dhe trajnimit profesional.
- Qipro: Ministria e Arsimi dhe Kultura, MoEC ka përgjegjësi të përgjithshme për zhvillimin dhe zbatimin e politikave arsimore. Ministria e Punës dhe Sigurimeve Shoqërore, MLSI ka përgjegjësi për punësimin dhe politikat sociale.
- Republika Çeke: Organi kryesor përgjegjës për AFP (VET) në nivel kombëtar është Ministria e Arsimit, Rinisë dhe Sporteve .
- Danimarkë: Ministria e Arsimit dhe Fëmijëve, është përgjegjësja kryesore për arsimin parauniversitar (përfshirë dhe arsimin profesional), statistikën, programet e studimit dhe certifikimin e tyre.
- Estoni: Hapësira arsimore në Estoni menaxhohet nga Ministria e Arsimit dhe Kërkimit. Roli i Ministrisë është planifikimi strategjik, përgatitja e legjislacionit, të iniciojë nisma të reja, dhe të përcaktojnë gjendjen e arsimin si dhe AFP.
- Finlandë: Ministria e Arsimit dhe Kulturës është përgjegjëse për lëvrimin e granteve, dhe dhënien e autorizimeve ofruesve të AFP. Ky institucion përcakton fushat e arsimit, në të cilën ato (shkollat, organizatat, qendrat) janë të lejuar për të siguruar arsim dhe trajnim profesional si dhe numrin total të nxënësve.
- Francë: Kualifikimet profesionale e dhëna nga Ministria e Arsimit Kombëtar qëndrojë në nivelet V (niveli 3 i Kornizës Evropiane të Kualifikimeve – KEK) dhe IV (niveli 4 KEK) në shkallë francez për nivelet e trajnimit. Këto kualifikime mbulojnë pothuajse 450 specializimeve, që korrespondon me karriera të ndryshme ose fushat e aktivitetit
- Gjermani: Ministria Federale e Arsimit dhe Kërkimit (BMBF) është përgjegjëse për çështjet e përgjithshme të politikave të arsimit dhe trajnimit profesional. Këto përfshijnë për shembull Akti Formimit Profesional (Berufsbildungsgesetz, BBiG), hartimin e Raportit vjetor për Arsim dhe Aftësim Profesional, etj.
- Greqi: Ministria e Arsimit dhe Fetare Çështjeve Kombëtare është kryesisht përgjegjës për AFP, ndërsa Ministria e Punës dhe Mbrojtjes Sociale ka një rol po ashtu. Mësimi gjatë gjithë jetës strategji është miratuar nga udhëheqja politike e Ministrisë së Arsimit dhe Çështjeve Fetare.
- Hungari: Administrata Qendrore e AFP dhe arsimit të të rriturve, trajnimit së bashku me atë të politikës së punësimit është në kompetencë të Ministrisë së Ekonomisë Kombëtare Ajo është përgjegjëse për rregullimin ofrimin e AFP, por ndan përgjegjësinë me ministritë e tjera përgjegjëse për kualifikime specifike profesionale dhe të Ministrisë së Burimeve Njerëzore përgjegjës për arsimin dhe politika sociale si dhe për përcaktimin e rezultateve mësimore dhe kornizën kurrikulare të AFP.
- Islanda: Ministria e Arsimit, Shkencës dhe Kulturës është përgjegjëse dhe rregullatore për hartimin e kurrikulave për të gjitha shkollat e mesme dhe trajnimin profesional. Kurrikulat për certifikimin e degëve të ndryshme është zhvilluar në bashkëpunim me partnerët socialë në çdo profesion, me pjesëmarrjen e Këshillave Profesionale, duke i rishikuar rregullisht ato.
- Irlanda: Administrimi dhe zbatimi i politikës së qeverisë për AFP është kryesisht brenda kompetencave të Ministrisë së Arsimit dhe Aftësisë.
- Itali: Aktorët e përfshirë në qeverisjen e arsimit italiane dhe formimit profesional janë: Ministria e Arsimit, Universitetit dhe Kërkimit që është përgjegjës për përcaktimin e niveleve minimale të performancës të shërbimit publik për sistemin arsimor; Ministria e Punës dhe Politikave Sociale që është përgjegjës për përcaktimin e niveleve minimale të performancës të shërbimit publik për sistemin e formimit profesional; Rajonet dhe krahinat autonome janë administratat përgjegjëse për planifikimin, organizimin dhe furnizimin AFP. Trajnimi para-shërbimit të mësuesve të AFP është i rregulluar në mënyrë rigoroze nga Ministria e Arsimit. Universitetet ofrojnë trajnim fillestar të mësuesve në emër të Ministrisë dhe në bashkëpunim me shkollat.
- Letonia: Nga 1 janar 2014, Ministria e Arsimit dhe Shkencës ka për të elaboruar dhe të paraqesë një projekt të ri të Ligjit të Arsimit Profesional. Shtetasit që mbarojnë një program profesional të arsimit të vazhdueshëm japin provimin përfundimtar të kualifikimit, i cili është organizuar nga Ministria e Arsimit dhe Shkencës.
- Lituania: Përgjegjësia për zbatimin e politikave të AFP është e Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës. Funksionet kryesore të MASH përfshijnë miratimin e planeve të përgjithshme të AFP-së, miratimit të regjistrimit të studentëve në programet e AFP të financuara nga shteti, etj.
- Luksemburg: Ministria e Arsimit dhe Formimit Profesional është përgjegjës për të gjitha llojet e tjera të arsimit, duke përfshirë vazhdimin e trajnimit dhe arsimit profesional.
- Malta: Institucionet shtetërore të AFP, Kolegji i Arteve Shkencës dhe Teknologjisë (MCAST) dhe Instituti i Studimeve të Turizmit janë të rregulluara me Ligjin e Arsimit. Korporata Punësimit dhe Trajnimit rregullohet nga Akti i Shërbimeve të Punësimit dhe Trajnimit. Ata janë tre ofruesit kryesorë të AFP shtetërore për të dy IVET dhe KAAP.
- Holanda: Ministria e Arsimit, Kulturës dhe Shkencës përcakton dispozitën (të mësuarit Departamentet për fusha të gjera që lidhen me tregun e punës) në arsimin e ulët të para-profesional dhe atë sekondar.
- Norvegjia: Ministria e Arsimit dhe Kërkimeve ka përgjegjësinë e përgjithshme për zhvillimin dhe administrimin e arsimit dhe trajnimit të politikave kombëtare në të gjitha nivelet, nga kopshti në arsimin e lartë, duke përfshirë arsimin e të rriturve.
- Poloni: Ministri i Arsimit Kombëtar, me anë të rregulloreve dhe aranzhimeve të detajuara, krijon një kornizë ligjore për funksionimin e të gjitha institucioneve arsimore, duke përfshirë arsimin dhe trajnimin profesional. Ministri bashkëpunon me ministra të tjerë të degëve mbikëqyrëse shkollat profesionale: Ministri i Kulturës dhe Trashëgimisë Kombëtare (shkolla artistike), Ministri i Bujqësisë (shkollat bujqësore) dhe Ministri i Mjedisit (shkolla pyjore). Ministri i Arsimit Kombëtar miraton tekstet shkollore që mund të përdoren në të dy llojet e arsimit, të përgjithshëm dhe profesional.
- Portugalia: Qeveria qendrore ka përgjegjësinë e përgjithshme për Edukimin dhe Trajnimin në Portugali, ku Ministria e Arsimit dhe Shkencës është tradicionalisht përgjegjës për sektorin e arsimit (arsimi parashkollor, arsimit bazë, të mesëm të arsimit profesional dhe trajnimit dhe të arsimit të lartë).
- Sllovakia: Autoriteti Përgjegjës: Ministria e Arsimit, Shkencës, Kërkimit dhe Sportit.
- Rumani: Ministria e Arsimit, Kërkimit, Rinisë dhe Sporteve është Autoriteti Kombëtar për Edukimin formal në të gjitha nivelet, në aspektin e arsimit parauniversitar (përfshirë IVET) dhe arsimit të lartë.
- Suedia: Përgjegjësia për rregullimin e arsimit profesional formal i takon Parlamentit dhe qeverisë. Ministria e Arsimit është përgjegjëse për arsimin e përgjithshëm dhe AFP. Ministria e Arsimit mbulon shkollën e lartë, arsimin për të rritur dhe arsimin e lartë profesional.
- Spanja: Gjatë vitit 2010-11 u krijua një portal www.todofp.es, i cili ofron informacion të përditësuar dhe udhëzues të burimeve të arsimit dhe formimit profesional, jo vetëm për të rinjtë, por edhe për prindërit, mësuesit, këshilltarët profesional, të karrierës dhe për të gjithë të interesuarit. Ky informacion dhe portal përmban udhëzimet, si dhe të gjitha veprimet e zhvilluara nga Ministria e Arsimit, Kulturës dhe Sportit.
- Britania e Madhe: Këtu shteti përgjegjësinë ja ka kaluar Agjencive të Kualifikimit, duke respektuar autonominë në Wells, Skoci dhe Irlandën e Veriut.