29 nëntor – fitimtarët e luftës e caktuan si datë të çlirimit të vendit, kur pushtuesi i egër fashisto-nazist kishte ikur i mundur, (por Shqipëria e gjithë ende nuk është e çliruar), ndërsa shqiptarët ranë në një robëri tjetër më të madhe, nga vetvetja dhe nisi një përçarje tjetër brenda, lufta e klasave, vazhdim i luftës civile në kohë paqeje…
Nga Visar Zhiti
29 nëntor – fitimtarët e luftës e caktuan si datë të çlirimit të vendit, kur pushtuesi i egër fashisto-nazist kishte ikur i mundur, (por Shqipëria e gjithë ende nuk është e çliruar), ndërsa shqiptarët ranë në një robëri tjetër më të madhe, nga vetvetja dhe nisi një përçarje tjetër brenda, lufta e klasave, vazhdim i luftës civile në kohë paqeje…
29 nëntori doli kundër 28 Nëntorit. Shqipëria mori rrugë tjetër dhe te gjithë firmëtarët e Pavarësisë i dënoi rëndë, me burgje, pushkatime dhe harrim. Madje dhe djemtë e Ismail Qemalit, që ishin bashkëpunëtorë të të atit, njërin e burgosi dhe tjetri, pasi u grind me Enver Hoxhën, u arratis, duke marrë me vete dhe arkivin me dokumentat historike….
Dhe atë që nuk e bëri dot historia, me liderët e saj e politikat sunduese, e bën arti, poezia. Jo ajo e socrealizmit.
Po tregoj gjëra të thjeshta, nga ato të harruarat. Aktori dhe dramaturgu Hekuran Zhiti, i cili gjatë luftës shkroi poemën “Përqafimi i dy kundërshtarëve”, i dy vëllezërve, njëri partizan dhe tjetri ballist, që vranë njëri-tjetrin në luftë.
Ja, poema:
SIMBOL…
Të ngrenë, të ngritën,
Në ëndrra te bregu.
Të zbresin, të shitën,
Posi plaçkë tregu.
Të mbrojnë, të mbrojtën,
Me shpirt e me dhëmbë.
Të ndjekin, të ndoqën,
Të shkelin me këmbë.
Të heqin, të hoqën,
Në male harrime.
Të djegin, të dogjën,
Me plumba, mallkime.
Në flakë si flakë
E shenjta flak’rove.
U derdhe si gjak,
Përgjakur gjakove.
Ç’të dhëmbi, ç’të piku,
Një plagë a një yll?
Vërvitu, valëvitu,
Krahët mos i mbyll.
AMANETI
Për shpirt të dëshmorëve.
Zhgaba po ju thotë:
Mos i bëni nënat të treten në lot.
Qofshi tok, të lirë si bijtë e një fisi,
Se përndryshe, dijeni,
Fati na gremisi.
Nën hije të flamurit, si në gji të babës,
Si bijtë e një mëme, rreth e rrotull Zhgabës!
Piktori shkodran, Profesor Guljelm Mosi, i frymëzuar nga kjo poemë, realizoi një tablo të shkëlqyer, duke i bërë bashkë, partizanin dhe ballistin nën hijen e Flamurit Kombëtar, me nënën që i bekon. Pra, ashtu si poema, po korrigjonte realitetin.
Piktori vazhdoi dhe me një tablo tjetër, ku autori Hekuran Zhiti është së bashku me idhullin e vet, At’ Gjergj Fishta, që vërtet e kishte takuar një herë Poetin Kombëtar, kur ishte student i Normales së Elbasanit. Më vonë atë do ta quanin “Gjergj Fishta i Toskërisë”, ndërsa fitimtarët, pasi prishën dhe varrin e At’ Gjergj Fishtës, masakruan klerin, inteligjencën patriotike, etj, dhe do ta arrestonin dhe autorin e poemës, ku partizani përqafohet me ballistin; pastaj, atij nuk do t’i ndahej përndjekja.
E gjitha pas 29 nëntorit, megjithëse kishte nisur dhe më parë.
Koha pret që të bëhet ajo që bëri poezia, ajo e dënuara atëherë. Që t’i vejë dhe historia nga pas.