Përkthimi i Agron Tufës/ “Gusht” i Boris Pasternak – për t’i shpëtuar torturës dhe mundimeve

0
1154

Përkthimi i Agron Tufës/ “Gusht” i Boris Pasternak – për t’i shpëtuar torturës dhe mundimeve. Poezia shoqërohet me shënimin në fund nga Agron Tufa, se në ç’rrethana e shkroi vargjet e “Gusht”, poeti rus Boris Pastërnak

 

GUSHT

 

Siç premtoi, pa farë mashtrimi,

Kithtas, me një fashë shafrani

Dielli çau buzë agimi

Që nga perdet e tek divani.

 

 

Ai kaploi me okër të nxehtë

Pyllin fqinj, të fshatit shtëpiza,

Çarçafët e mi, nënkresën e lagur,

Dhe murin pas raftit me libra.

 

 

Befas kuptova, se përse vallë

Kish lagështi pak në nënkresë.

M’u shtir: po vinit në funeral

Njëri pas tjetrit, pyllit përmes.

 

 

Ju vinit sërë-sërë, në tek e çift,

Befas dikush tha, se bash sodit

Gjashtë gushti me të vjetrën ish’

Dita e Shndërrimit të Zotit.

 

 

Zakonisht një dritë e paflakë

Shkrep nga Tabori këtë ditë,

Dhe vjesht’ e kthjellë, si bajrak,

Tek vetja na i përpin sytë.

 

 

Kaluat vërrishtën, imcakun pyll,

skamnor, cullak, të drithëruar –

Varret me prozhmin e kuq-xhenxhefil,

Të djegur, si kulaç i stampuar.

 

 

Me lartësitë e tij në fashë

E qiellit ngrihej madhështia,

Dhe me zërat e kaposhave

Jehonte zvargur largësia.

 

 

Si gjeometre qeveritare

Mes varresh vdekja sipas shartit,

Ma kqyr fytyrën vdekatare,

T’më mih’ një varr në masë të shtatit.

 

 

I kapshëm prej gjithkujt, fizik,

Në zë i qetë aty mbërrini.

Zëri im që pata, profetik,

Pamort kumbonte prej rrënimi:

 

 

«Lamtumirë, e shndërrimit kaltërsi

O ar i Shpëtimit të dytë –

Me t’mbramen dhele femre ti

Zbutma brengën e orës së ligë.

 

 

Lamtumirë, vite të pakohë,

Mirëmbeç, hon i poshtërimit –

O grua që më vë në sprovë!

Jam fusha jote e luftimit.

 

 

Lamtumirë, të ndehura flatra,

Ngulmim krenar fluturimi,

Imazh’ i botës, shfaqur te fjala,

Dhe krijimi, dhe mrekullimi.”

 

Përktheu nga origjinali: Agron TUFA

 

Rreth poezisë «Gusht» të Pasternakut

 

Vitet e fundit të Pasternakut, dihet, kanë qenë tepër të vështira. Ende para se të publikohej në Perëndim romani i tij «Doktor Zhivago» poeti e shkrimtari pati ndjerë darën e shtrëngimit të vazhdueshëm të pushtetit komunist. Kolegët e Lidhjes së Shkrimtarëve nuk ia falnin ndërhyrjen e tij tek Stalini për të shpëtuar nga pushkatimi burrin dhe djalin e Anna Ahmatovës e më vonë, ndërhyrjen e tij, edhe pse të papërfillur, për të shpëtuar jetën e Osip Mandelshtamit. Përjetimi dhe frika për fatin vetjak shpunë, që në vitin 1952 të pësonte infarkt. Duke ndjerë frymëmarrjen e afërt të vdekjes, ai filloi të ndërtonte raporte më të lehta me jetën e vet. Në vitin 1953 Pasternaku shkruan poezinë «Gusht», në të cilën aludon hapur për mundësinë e vdekjes së tij të afërt.

Poezia nis me përshkrimin e një agimi të zakonshëm fundvere. Heroi lirik zgjohet në shtratin e tij dhe zbulon befas, që jastëku është i lagur. Duke kërkuar arsyen, ai ndërmend një ëndërr të pazakontë e të qartë që ka parë ndaj të gdhirë. Autorit i shtiret vetë vdekja e vet dhe procesi i përcjelljes së funeralit. Ai ka parë një numër të madh miqsh, që morën pjesë në varrim.

Mandej vjen momenti kyç i poezisë dhe ëndrra e heroit lirik: një nga përcjellësit e tij në rrugëtimin e fundit ndërmend me vonesë, se pikërisht në atë ditë kisha ortodokse feston ditën e Shndërrimit të Zotit («gjashtë gushti me të vjetrën»). Në popull kjo festë kishte popullaritet të madh dhe quhej «Shpëtimi i mollëve». Konsiderohej si dita e bilanceve të krejt vitit, fillimi i vjeshtës dhe kohës së mbledhjes se bereqetit dhe frutave. Në këtë festë «drita del pa flakë … nga mali Tabor» (mal në Izrael, në të cilin tre apostujt e zgjedhur u bënë dëshmitarë të Shndërrimit të Jezu Krishtit) dhe kjo dritë, sipas legjendës biblike, përhapet në gjithë lëmshin tokësor.

Pasternaku nuk frigohet për përndjekjet e mundshme para fytyrës së afërme të vdekjes, prandaj fut me guxim në poezi tematikën e ndaluar religjioze. Ai sheh «gjeometren qeveritare» — vdekjen, e cila ka kohë që e pret në varreza. Pjesa finale e poezisë është «zëri profetik» i poetit, i cili lamtumiroset me jetën tokësore. Heroit lirik nuk i vjen keq të ndahet me vlerat materiale.

Ai ua ka mësuar tashmë kotësinë. Poeti i jep lamtumirë «Kaltërsisë së shndërrimit», «viteve të pakohë», dhe më kryesores, – «krijimtarisë dhe mrekullisë». Ai ka kaluar një jetë të gjatë, të mbushur si me gëzime, ashtu dhe me «hone poshtërimi». Duke e braktisur këtë botë, atij ndjen keqardhjeje vetëm për faktin, se do të humbasë dhuntinë e tij të paçmuar hyjnore – mundësinë për të krijuar.

Ëndrra profetike e Pasternakut u përmbush jo menjëherë. Poeti jetoi dhe shtatë vjet të tjera. Por këto qenë vitet më të vështira të jetës së tij. Njeriun e sëmurë rëndë nisën ta sulmojnë nga të gjitha anët; një perandori u lëshua në kryqëzatë të egër anateme propagandistike kundër tij, deri sa e detyruan të hiqte dorë, ta refuzonte çmimin Nobel, që kishte marrë më 1959 për romanin «Doktor Zhivago». E refuzoi që të mos pësonin familjarët e tij, dhe dihet që pezmin për këtë refuzim të detyruar e shprehu në poezinë “Çmimi Nobel”.

Fakti më i hidhur (që e ligështoi jo pak), qe se i dolën kundër të gjithë miqtë e tij, gjithë Lidhja e Shkrimtarëve sovjetikë, të cilët e përjashtuan nga Lidhja dhe propozuan të arrestohet. Në njëfarë kuptimi këto trazime e dhanë efektin: brenda një viti poetit iu shfaqën dy metastaza në stomak dhe me 30 maj 1960 ndërroi jetë. Vdekjen ai e kundroi si një mundësi të pritur gjatë për t’i shpëtuar torturës dhe mundimeve.

 

Web Agency, Digital Agency, Web Development Agency

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here