Kalimi i fëmijëve nga veçimi, izolimi apo ndarja drejt integrimit dhe më tej drejt arsimit gjithëpërfshirës është një procces që duhet të ndërrmerret. Por për këto hapa duhet që të ndërren politika arsimore të posaçme në lidhje me problemet e ndryshme që hasin këto kategori.
Sejrie Baleta
Fëmijët që nuk dëgjojnë dhe flasin të njohur ndryshe si “shurdhë-memecë”, për të komunikuar më ta duhet të mësosh gjuhën e shenjave që ato komunikojnë. Regjistrimi i popullsisë tregon se 37,919 janë persona me aftësi të kufizuara në dëgjim, mbi moshën 15 vjeç. Trajtimi i këtyre fëmijëve kërkon një vëmëndje dhe një përkujdesje të veçantë. Në Shqipëri për ketë kategori fëmijësh me aftësi ndryshe tarajtohen dhe mësohen në një shkollë të posaçme sipas kategorive. Kalimi i fëmijëve nga veçimi,
izolimi apo ndarja drejt integrimit dhe më tej drejt arsimit gjithëpërfshirës është një procces që duhet të ndërrmerret. Por për këto hapa duhet që të ndërren politika arsimore të posaçme në lidhje me problemet e ndryshme që hasin këto kategori. Por gjërat në Shqipëri për sa i përket ardhjes në ndihmë të këtyre kategorive janë shumë ndryshe. Nga qeveria ka që në muajin janarë të vitit të kaluar që kategorisë së fëmijëve me aftësi ndryshe të Shkollës së shurdhë- memecëve sipas tyre do të pajiseshin me tabletë por asnjë nga fëmijët nuk e ka marrë një të tillë. Mungesa e kufjeve është një problem tjetër që kjo kategori fëmijësh përballet sot. Nga ana tjetër të gjitha dhuratat që vijë për ta vetëm një pjesë shumë e vogël përfundojnë në duar e tyre. Prindërit e këtyre fëmijëvë shprehen shumë të shqetësuar. Të kontaktuar nga gazeta “Standard” prindërit janë shumë të pakënaqur nga qeveria dhe institucionet përkatëse për kushtet me të cilat trajtohen fëmijët e tyre. “Ne si prindër nuk kemi mundësi që t’u plotësojnë të gjitha nevojat fëmijëve. Fëmijët kanë dy vjet që nuk pajisen me kufjen që u vjen në ndihmë për të dëgjuar. Çdo ndihmë apo shpërblim që vjen nga shoqata, politika të ndryshmë ndërkombëtare që u sjelin dhurata dhe sende për tu ardhur në ndihmë asgjë nga këta nuk u jepët fëmijëve. Ne si prindër gjithashtu nuk na lejohet që të futemi mbrenda dhe të shikojmë kushtet se ku ata qëndrojnë. Ata gjithashtu ushqehen aty”. Janë këta fjalët e prindërve që duken shumë të shqetësuar në lidhje me situatën në të cilën ndodhen fëmijët e tyre. Sipas prindërve gjithmonë është abuzuar me fondet e fëmijëve. Asnjë nga premtimet që kanë bërë qeveritarët nuk është realizuar.
Sipas studimeve
Qeveria duhet të bëjë më shumë përpjekje për tu ardhur në ndihmë fëmijëve me aftësi ndryshe.
Problemet e fëmijëve me nevoja të veçanta po bëhen gjithnjë e më shumë probleme të të gjithë
shoqërisë. Qeveritë, qëndrore, lokale dhe rajonale, organizatat e ndryshme dhe shkollat duhet të marrin gjithnjë e më shumë përgjegjësi.
Qeveria duhet të ndërrmarë politika që ti ndihmojë këta fëmijë dhe të mbajë prentimet e dhënë në favor të tyre.
Politika arsimore që synon të përmirësojë edukimin e të gjithë fëmijëve duke përfshirë edhe ata
me nevoja të veçanta për edukim
– Krijimi i strategjive qeveritare, shtetërore për ngritjen e agjensive apo organizatave të ndryshme për edukimin dhe mirërritjen e fëmijëve të ndryshëm, si edhe shërbimet e ndryshme ndaj tyre
– Planet e qeverive të ndryshme për të ndihmuar prindërit e e fëmijëve me nevoja të veçanta në edukim, një mënyrë është krijimi i kushteve për këta prindër të kenë orar pune fleksibël
– Strategji për të ndihmuar institucionet arsimore që merren me aftësimin e fëmijëve me nevoja të veçanta të ndërgjegjësohen për potencialet e tyre
– Gjithashtu vëmëndja e qeverive duhet të drejtohet edhe në përgatitjen e mësuesve të arsimit
bazë, dhe veçanërisht të edukimit parashkollor dhe fillor (duke shtuar lëndë, duke ndryshuar qëllimet e kurrikulës, etj.) si edhe trainimit të mësuesve aktualë për një zhvillim profesional të specializuar, me metoda të mësimdhënies dhe mësimnxënies fleksibël, për t’ aftësuar këta mësues të përfshijnë nxënësit
me aftësi të veçanta në rrjedhën e klasave të zakonshme.
– Strategjia finale duhet të jetë: ‘transformimi’ i jetës të këtyre fëmijëve.
– Integrim të plotë në shoqëri duke vendosur ligje pune për të mos patur diskriminim punesimi, duke i ofruar institucioneve dhe bizneseve lehtësira monetare. P.sh, përqindje më e ulët e taksave dhe tatimeve prej 10%-5% për çdo individ me AK/NV të punësuar. Pasi duhet të pranojmë faktin se problemi nuk është aq i madh kur janë të vegjël por kur rriten nuk ka kush të kujdeset për ta.
– Ofrimi i trajnimeve për punë zanati (bojaxhi, luleshtar, zdrukthtar) falas si dhe vendosje në punët e shtetit fillimisht, pse jo edhe të shtypin me kompjuter. Të gjitha këto bëhen në varësi të paaftësisë së tyre.
Qeveria duhet të investojnë në disa fusha
1. Të përmirësojnë aksesin dhe ndihmën ndaj fëmijëve me aftësi të veçanta, si edhe ndihmën ndaj familjeve të tyre, duke e bërë vlerësimin e tyre sa më transparent.
2. Të sigurojnë shërbime më të përgjegjshme dhe në kohën e duhur, duke mbështetur idenë se fëmijët me aftësi të veçanta duhet të trajtohen me përparësi në nivele lokale dhe kombëtare, duke parashikuar edhe një program mbështetës tranzitor/të përkohshëm deri sa ky fëmijë të rritet.
3. Të përmirësohet cilësia dhe dhe kapaciteti, duke alokuar më shumë fonde për të rritur në
maksimim lëvizjen e tyre, për të shtuar aksesin e tyre në institucionet shkollore e edukative, për të ndihmuar e siguruar pavarësinë e tyre në aktivitete të ndryshme, si edhe t’u mundësojnë familjeve të tyre akses fleksibël për mirërritjen dhe edukimin e tyre në mjedise të ndryshme, duke i lehtësuar në këtë mënyrë prindërit që të punojnë.
4. Qeveritë duhet të marrin një rol edhe më të madh kur këta fëmijë mbarojnë ciklet e edukimit, që të integrohen më tej në jetë aktive dhe shoqëri.
Prindërit e fëmijëve me aftësi të kufizuara si edhe anëtarët e tjerë të familjes
Prindërit e fëmijëve me nevoja të veçanta përballen me sfida të panumurta dhe me më shumë situata të vështira se sa prindërit që nuk kanë fëmijë të tillë. Fëmija me aftësi të kufizuara, veçanërisht kur këto paaftësi janë shumë serioze, mund të ketë një efekt shumë të madh mbi familjen dhe ndërveprimi midis tyre mund të shkaktojë ankth dhe prishje të ekuilibrit në familje. Stërmundim i pazakonshëm/i jashtëzakonshëm mund të vendoset në gjithë strukturën e familjes. Marrdhëniet midis fëmijës me aftësi të kufizuara dhe anëtarëve të tjerë të familjes mund të forcohen ose mund të çpërbëhen për shkak të stresit të vazhdueshëm të përballjes me obligime/detyrime të paparashikuara. Shumica e prindërve mendojnë se kanë një fëmijë perfekt, të mrekullueshëm. Kur fëmija diagnostikohet se ka një paaftësi , është e natyrshme që do të ketë shumë reaksion nga ana e prindërve, si p.sh. gjëndje shoku, mosbesim madje edhe keqardhje, prindërit bien në dëshpërim. Prindi mund të përjetojë fillimisht një ndjenjë mpirjeje dhe nuk ebeson dot se fëmija i tyre ka një paaftësi. Përfytyrimi i prindërve që të kenë një fëmijë perfekt shkatërrohet. Në se do të ketë mohim, mospranim të gjëndjes së fëmijës do të jetë shumë e vështirë për profesionistët të drejtojnë e të udhëzojnë prindërit. Pra, është e rëndësishme për mësuesit dhe edukatorët që të tregojnë ndjeshmëri ndaj këtyre prindërve dhe t’i ndihmojnë ato të vendosin detyra, qëllime e objektiva të arritshme, akademike dhe sociale për fëmijën me aftësi të kufizuara.
