Vezët e thëllëzave

0
340

Rudi Erebara

Henri de Tou Louse-Lautrecseated dancer in pink tights 1890Letërsi/ Romani i Rudi Erebarës, rrëfim nën mjerimin e diktaturës, “Vezët e thëllëzës”. Më poshtë po botojmë një fragment nga romani.

Sa më shumë kalonte koha aq më shpesh më kujtohej viti i ri, që nuk e di se kur shkoi nëpër natën me dëborë. Unë e di që nuk kalon me qerren e tërhequr nga drerët për të na sjellë dhurata, por një dhuratë e doja me shpirt. Ndoshta, kishte kaluar ato ditë kur ujku i madh i lukunisë bënte çiçin në qemerin e portës sonë të shembur, për t’i treguar të gjithë kafshëve e njerëzve se ne ishim shoqet e tij.

Në fakt mami një ditë bëri një gjellë të mirë me kërpudha dhe shumë pak vaj e shumë, shumë pak marmelatë molle të tretur në ujë të valuar. Për vitin e ri, qoftë një vit i mbarë, – tha edhe pse më dukej se ishim në fillim të marsit. Ajo nuk ishte mirë dhe kur flinte bërtiste emrin e babit e çohej si e lojtur. Më dukej e ç… por nuk ia thashë as vetes fjalën e keqe; fjalë që tani e kisha më shumë frikë edhe se vdekjen e babit.

Më shpesh bënim lakra të egra pa vaj me miell misri në tepsi. Mami bleu kripë kur shkoi vetë në fshat për miell misri. Mua nuk më mori me vete. Kthehej pas dhe hidhte thesin nga qafa në shesh, hiqte çizmet dhe shkonte tek zjarri. Pinte duhan të dredhur që nuk e di se ku e kishte gjetur. Thesin me misër, racionin e muajit, të burrit me mustaqe e me mushkë e vinte poshtë kokës si jastëk e flinte. Ose bënte sikur flinte. Sa e sa herë e fuste dorën mes këmbëve dhe sikur ruante një gjë. Ndoshta lekët, ndoshta ndonjë sekret të fshehtë shumë, të cilin unë nuk duhet ta dija.

Mami një ditë nuk u çua me mua në mëngjes dhe unë e lashë në gjumë. Dola jashtë e mbylla portën me valixhe dhe pashë zogjtë. Mblodha lakra të egra aq sa mbaja mend nga mami, përveç hardallit, që vinte aq i hidhur sa nuk e mbysje dot me miell misri. As me vaj të padjegur kikiriku. Mami nuk lëvizi fare për dy ditë dhe unë mblodha gjëra, e sa herë që gjeja kërpudha, i mblidhja sikur më kishte mësuar babi:

Kërpudhat janë si femrat. Të mirat janë të bardha, ose të shëmtuara. Ato me ngjyra janë si femrat, që zbukurohen për të rënë në sy. Ato me ngjyra të bukura janë helmuese, mos i prek, se janë si femrat e këqija dhe të pandershme, që nuk duan njeri veç vetes.

Unë i bëra kërpudhat si dija, mami i hëngri e ra në gjumë. Nuk dija ku të shkoja se nuk kisha lekë të blija gjë. Lekët mami i kishte në rrobat veta. Ndoshta në të mbathura. Unë edhe po të përpiqesha nuk do blija asgjë. Kush do më jepte mua, kur nuk i kishin dhënë mamit?! Dhe vazhdova ashtu. Përditë mblodha lakra të egra. Sa më shumë u ngroh aq më të mëdha u bënë gjethet dhe aq më e lehtë u bë t’i mblidhja. Tani nuk shkoja fare larg nëpër shkurre. I gjeja të gjitha aty përpara shtëpisë. Mësova si të përdorja sëpatën dhe kur dilja për dru shikoja ndonjëherë nga rruga. Makinat e mëdha kalonin më të rrallë, unë nuk dija ç’të bëja; ata të kooperativës nuk u panë kurrë. Mami flinte. Flinte si dru. Çohej e bënte nevojat tek dera, ose tek bari para shtëpisë dhe kthehej përsëri e flinte gjumë. As nuk e pastronte më veten. Unë i lija në mëngjes lakrat me pak miell misri e kripë, ajo i hante dhe nuk zgjohej më deri në drekë. Në drekë hante, po të kisha bërë gjë unë, përndryshe flinte e uritur. As zjarrit nuk i hidhte dru edhe sikur të bënte ftohtë.

Disa herë e përgjova. Në drekë nuk i mbyllte sytë, ose ndoshta flinte me sy hapur, se kurrë nuk më ktheu përgjigje, edhe kur e tundja nga shpatullat dhe i flisja pa pushim. Natën flinim bashkë. Ngroheshim dhe më përkëdhelte flokët. Duart e pista e të çara si bishti i sëpatës më ngecnin nëpër flokë dhe m’i shkulnin. Por unë kurrë nuk bëra o, lele, se sapo niste të më përkëdhelë, më zinte gjumi. Shihja në ëndërr babin përherë e më shpesh. Më jepte gjëra. Zakonisht ato që na mungonin. Ia tregoja mamit në mëngjes kot, se ajo nuk thoshte as po, as jo edhe kur hante e më shikonte drejt në sy. Edhe kur dilte jashtë e bënte sikur ngrohej në diell nuk ma varte fare. U mësova kështu dhe nuk ia vura

  1. Do zgjohet një ditë mendova sikur më thoshte babi, se ky popull do Zgjohet një ditë, e do e kuptojë që e kanë lënë lakuriq e për faqe të zezë, por ndoshta do jetë vonë.

 

*  *  *

U kujdesa si për një bebe. Ndonjë ditë bënte çiçin në brekë se përtonte të dilte deri jashtë, i hidhja unë dru zjarrit që ajo të thahej ashtu e veshur. Unë nuk e lashë kurrë pa dru dhe lakra me misër. Kur e gjeta një ditë duke bërë kakën, u futa në llamarina dhe ia mora thesin me misër që mbante tek koka si jastëk. Ajo nuk e pa fare, ra në gjumë me një gur. Unë e ngrohja veten me shpresë, se shihja si po ktheheshin zogjtë. Nuk di sa ngjyra kishin. Përditë e më shumë, përditë edhe më të vegjël, sikur mbini nga dheu me lulet e livadheve. Mielli mbaroi dhe bëra gjëra me misër dhe kërpudha kur i gjeja në ndonjë rrënjë shkurresh. Misrin e zieja, kërpudhat i piqja. U mësova t’i haja dhe të gjalla. Disa më pëlqenin e disa jo, si ëmbëlsirat e qytetit. Kur kisha shumë uri haja shumë nga ato që më pëlqenin. Kur nuk kisha, haja pak nga ato që nuk më pëlqenin, sa për të kaluar kohën. Mami nuk u çua dot nga shtrati. Binte erë shumë të keqe urinë. Kur ia hoqa njëherë çizmet për t’i larë këmbët, nuk kishte në gishta asnjë thua. Të gjithë i kishte si tule të buta mishi në ngjyrë të zezë plot me damarë gjaku. Thonjtë ia kishte marrë dimri nuk e di as si e as kur. Ashtu më kishte shpëtuar duke mbledhur shkurre për zjarr, e duke luftuar me dëborën. Ia lava këmbët me ujë të ngrohtë dhe qava, por ajo nuk ma vari fare. Sa më ngrohtë u bë nga pranvera aq më pak zjarr më duhej të bëja e aq më lehtë e kisha jetën, përveç ushqimit. Stomaku na ishte zvogëluar të dyjave dhe barku nuk na binte më aq shpesh derisa mbaroi mielli i misrit.

E tunda e shkunda mamin përditë e më shumë, që të shkonte të gjente miell misri, por asgjë. Ajo as nuk hante më. Kërkova andej këtej nëpër ferra se mos gjeja ndonjë thes nga ata të ushtrisë. Gjeta ca por ushqimet ose ishin prishur ose i kishin ngrënë kafshët. Vetëm një herë gjeta disa konserva sardelesh por edhe ato mbaruan. Një pasdite barku më preu aq fort nga kërpudhat që hëngra sa thashë se po vdes. Mami nuk lëvizte fare. Fare. Shkova ta nxjerr jashtë të shikojë perëndimin se mos ndryshonte pak, duke u shtrënguar nga dhimbjet e barkut, ajo u bë meit e ra në gjumë aty në mes të fushës, ku një minutë më parë kishte bërë kakën. E laga me ujë e qava. U përmend dhe u kthye brenda tek zjarri. E ngroha mirë e mirë dhe sikur e mori veten. Me zor ia lava fytyrën e bërë pis me kakën e vet. Vinte erë shumë të keqe. Më të keqe se lëkura e kalbur e dhelprës.

Një ditë pasi pastrova tjegullat e çatisë dhe u lodha shumë, kur po dilja jashtë të qaja, më ngeci këmba në një thes të qelbur të bërë gjithë nevojë. E hapa e kishte oriz në qese dhe ca konserva sardelesh. Nuk e di si më kishte shpëtuar në errësirën e blozës së shtëpisë sonë të llamarinës. Por siç thoshte mami ka Zot, e punon në rrugë të mistershme.

Mora thikën dhe nisa të hap një konservë sardelesh. Ia lashë mamit përpara hundës e ajo nuk lëvizi. Sytë i mbante hapur, por nuk i lëvizte as andej as këtej. Bëra pilaf vetëm me ujë dhe ajo nuk lëvizi fare. E bëra dhe pilafin e i hodha gjithë konservën përsipër, ajo nuk më pa. Shikonte në mur dhe nuk i lëvizte sytë. Thesin e kuptova, që e kishte fshehur ndoshta për një ditë të keqe si kjo. Ndoshta, që të më ushqente vetëm mua. Ndoshta e kishte harruar.

Ia lashë gjellën shumë përpara fytyrës kur u bë natë dhe vura valixhen në vend mora një shkop të ndezur e pa m’u dridhur syri, e dogja në dorë siç më dogji atëherë me cigare. Kërceu përpjetë dhe bëri çiçin në brekë. Pastaj pa fjalë e pa më parë në sy hëngri orizin dhe i nxori me lugë në një cep të tepsisë sardelet. M’i la mua t’i haja dhe unë i hëngra pa e lutur më. E kuptova, se ishin përsëri bashkë në hallin tonë dhe në botën e atyre, në mes të maleve.

Gjethi çeli dhe u bë i madh, e mami përsëri nuk shkoi në fshat. Nuk shkonte se edhe pasi u bë më mirë, më thoshte: kot të shkoj, kaq pis sa jam unë nuk na japin gjë. Duart gjithmonë i mbante përpara vetes. Aty duhet të ishin lekët. Vazhdova me lakra të egra dhe oriz, sardelet i mbaja për ditën e keqe se nuk prisheshin. Mami me ditë, e merrte veten dhe priste dru. Me ditë nuk lëvizte vendit. Nuk më thoshte asgjë. Përpiqej të dridhte cigare, por kurrë nuk e bëri dot një të saktë. U përpoqa edhe unë ca për vete, e ca për të dhe nuk ia dola dot t’i bëja mirë. Mbështillja një si kaush me pak duhan, që ajo e ndizte. Kaq.

U bë aq shumë që nuk flas me njeri, sa fillova të flas me zogjtë. Ata janë kthyer të gjithë mes barit të lartë dhe shkurreve. Nuk kam kapur asnjë, se nuk ma bën zemra t’i mbys. Mami e drodhi më në fund vetë një cigare tamam, e mësoi si bëhet dhe nuk iu nda derisa e mbaroi krejt duhanin e qeses me gjithë letra. Pastaj ra në gjumë e nuk u zgjua për tri ditë. Unë i jepja nga pak supë me barishte e me oriz pa vaj. Ajo e hante, Nuk thoshte as më pëlqen, as nuk më pëlqen dhe binte në gjumë.

Kur dielli dukej sikur do dilte si në pranverë, filloi shi dhe u bë baltë çdo gjë. Vetëm barishtet u rritën më shumë dhe thëllëzat, që ngelën gjallë nga dimri, fluturonin nëpër fusha të tjera. Mami nuk u bë më mirë. Ashtu rrinte. Unë nisa të dal tek rruga e makinës e të lyp si jevgë ndonjë bukë. Jevgjit e mirëmbajtjes së rrugëve ishin më bujarët. Ashtu siç më thoshte babi dhe mami, të varfrit e kanë zemrën më të madhe se të pasurit. Të zinjtë më të bardhë se më të bardhët. Ata sa u mësuam me mua e ndoshta dëgjuan për hallin tonë, e linin bukën tek një beton i rrugës me një rrasë përsipër. Burri me mushkë nuk erdhi. E kam pritur, siç prisj’a babin nëpër ëndrra të më merrte në krahë, të më shpëtonte.

M’u duk sikur po më hanin morrat. U zgjova dhe pashë që mami po më fërkonte gishtat e këmbëve. Mollëzat ngjanin si domate e kuqe. Por kjo më kishte ndodhur edhe më parë në dimër.

Zgjohu shpirt, – më tha, – zgjohu!

Unë i hapa sytë, por po përtoja aq shumë sa bëra prapë sikur flija.

Zgjohu shpirt, zgjohu! – tha dhe më zbuloi.

U çova dhe e pashë që po vishte vetë çorapet dhe çizmet. U vesha dhe unë e shkuam në fillim tek burimi. U lamë me sapun nga fytyra e krahët dhe mbushëm ujë. Nuk thamë asnjë fjalë derisa u kthyen pas.

Duhet të lahemi! – tha mami dhe mori sëpatën. Preu dru e sa herë që bëja ta ndihmoj ma bënte shësht para buzëve, sikur nuk duhej të flisja se na dëgjonte njeri. Nuk u lamë edhe pse kishim dru. Nuk kishim se ku të laheshim, kështu sa u fërkuam edhe një herë me ujët të ngrohtë në fytyrë e në krahë. Lamë edhe këmbët dhe çorapet e grisura të leshit.

Dolëm nga llamarinat pa zbardhur dita. U nisëm drejt zyrave. Kishim prapë morra e na hante trupi e koka. Mami i lau pantallonat e saj me ujë të nxehtë e hi dhe nuk binte më era të keqe urine. Kur kaluam bigën e rrugës hasëm fshatarë. Nuk na folën. Nuk na panë as në sy edhe pse ishim në pikë të hallit. Vetëm çizmet e llastikut i kishim pa grisur. Rrobat nga dëbora e shkurret ishin grisur sikur të na kishin sulmuar qentë. Prej lakrave të egra u dobësuam aq, sa mami e lidhi pardesynë nga mëngët të mbante veshur pantallonat. Për mua preu një copë nga litari i çarkut. Litarin e shkretë, që e ruante si sytë e ballit. Pardesyja e saj bezhë ishte bërë krejt e zezë si zifti i rrugës.

Iu afruam zyrave dhe që nga larg e pamë Robertin. Ai nuk bëri sikur na pa. Ndaloi dhe shkoi pa na përshëndetur fare përpara nesh drejt zyrave të kooperativës. Kur unë dhe mami mbërritëm tek zyra e kryetarit, Roberti po priste tek porta. Trokiti përpara mamit dhe nuk na foli asnjë fjalë. Dera u hap dhe hyri brenda. Ne pritëm jashtë se ai na e bëri me dorë të prisnim. Mezi dëgjonim ndonjë fjalë, por unë kisha më shumë frikë, se mos mami ikte e na linte pa gjë. Sapo mami u mat të shkonte tek furra me dorën përpara vetes brenda në pantallona në sy të gjithë fshatarëve, që të nxirrte lekët për miell misri, kur u hap dera. Ajo e hoqi dorën dhe u fut brenda. Unë nuk e pashë në fytyrë, por dëgjova Robertin të thotë, ulu, ulu, të lutem pi një kafe dhe e porositi tek klubi. Mami e piu kafen me një cigare me filtër dhe shikonte nga unë sikur po bënte një gjë të madhe. Sikur po më thoshte, e shikon çfarë po bëj, po pi kafe si në restorant. Sytë i kishte të shkalafitur sikur qe zgjuar nga një ëndërr e tmerrshme. Pastaj Roberti solli nga jashtë një copë bukë me pak sallo derri më duket dhe ma dha mua duke më shtyrë brenda me shumë kujdes. Aty ishte kryetari dhe i plotfuqishmi. Ata më panë me inat, por nuk bënë xëc. Roberti e mori një karrige dhe më vuri bukën në tavolinë. Unë e hëngra e më ra si gur në bark, por yndyra më pëlqeu. Ulur shikoja vetëm kryetarin në fytyre. Mamin e kisha ne shpinë dhe Roberti nuk foli asnjë fjalë. Shkoi tek telefoni dhe kërkoi një numër në qytet.

Nuk punon linja, – na tha ne. Nuk i foli as kryetarit, as të plotfuqishmit. Pastaj kur mami mbaroi kafen, i dha një cigare tjetër dhe doli. Kurvat, – i tha kryetari të plotfuqishmit për ne dhe ne ishim aty. Nuk folëm. Pashë nga mami dhe ajo u mblodh u bë një grusht njeri. Roberti u kthye me një bukë të madhe dhe e preu me një biçak mbi tryezën e kryetarit. Asnjëri nuk foli një fjalë. Roberti iku përsëri, por u kthye edhe më shpejt. Një mushkë kishte ndaluar tek dyqani. Unë i pashë kafshës vetëm kokën dhe litarin e qafës. Roberti na solli djathë të butë dhe e la në tavolinën e kryetarit. Ata nuk thanë prapë gjë.

 

 

(fragment)

Web Agency, Digital Agency, Web Development Agency

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here