Haruki Murakami
Sigurisht, historitë e mia janë pjesë e personazheve të mi. Historitë e mia nuk janë tërësisht pjesë e imja. Por, ngaqë jam kryesisht rrëfimtar, personazhet e mi flasin në gjuhën e atij që rrëfen gjuhën e tyre ose më e pakta, mbartin vështrimin e atij që përcjell tek ju shikimin e tyre, kështu që më duket disi e nevojshme të shpjegojë në disa rrethana të caktuara se kush jam.
Përgjithësisht, ndërkohë, bëhem lëmsh lehtësisht ndërkohë, kur duhet të flas për veten. I çoj këmbët drejt kësaj rruge në këtë paradoks të përjetshëm: kush jam unë? Qashtër, nga këndvështrimi i të dhënave bruto, askush në këtë botë nuk mundet të thotë një tas me gjëra mbi mua përveçse unë për veten time. Kush është pikëpyetja e qenies time, unë, rrëfimtari bëj përpjekje të dëshpëruara për të eliminuar, apo krasitur ca të dhëna në raport me ‘të – vetëm e vetëm për hir të disa interesave apo aftësive si tip vëzhgues, apo vetëm për hir të një vlere apo shkalle ndjeshmërie që mbart me sqimë. E në këtë rast, cila është vlera objektive e autoportretit që ngjyej me furçë për veten time, gjer në cilën pikë i përshtatet realitetit? Është një pikë që më vë në andrallë. Një pikë që shqetëson të gjithë jetën time, në fakt.
Duket sikur pjesa më e madhe e njerëzve nuk dëshmojnë të njëjtën frikë apo shqetësim, dhe përpiqen në të kundërt, atëherë kur ua japim këtë rast, të flasin për veten e tyre me një shpirtdëlirësi të befasishme. Ju thonë për shembull: “Jam një qenie e sinqertë dhe e hapët gjer në atë farë pike qesharake”, akoma më tej: “Jam tepër i ndjeshëm, dhe kjo më shfaq probleme marrëdhënieje me njerëzit”, apo : “Jam tepër i talentuar për të marrë me mend ndjenjat e tjetrit”. Por unë, kam parë nuk e di për të satën herë vet-deklamime tejet të ndjeshme të lënduara prej tjetrit pa asnjë arsye të dukshme; njerëz të sinqertë dhe të hapët gjejnë një tas me justifikime për të kapur me çdo çmim çfarë kanë dashur, pa e kuptuar se çfarë janë duke bërë. Për sa u përket atyre që thonë se janë të talentuar për të kuptuar ndjenjat e të ngjashmëve me ta, kam parë shpesh gjithashtu të lëshojnë lajka sesa tejdukshmëri. Atëherë, në përfundim, çfarë dimë ne realisht për veten tonë?
Sa më tepër reflektoj mbi këtë subjekt, akoma më tepër dëshirojë të rezervohem për të folur për veten time (edhe kur kjo shfaqet e domosdoshme, sikur këtu). Preferoj nga larg të marrë përparësi mbi realitetin objektiv të ekzistencës së të tjerëve se sa ekzistencës time. Më pëlqen më mirë të ndjek një vizion objektiv të qenies mes për mes analizës së vendit që kanë zënë tek unë njerëz dhe ngjarje që rrëfej, apo drejtpeshime që ja mbërrij të vendos me ‘ta.
Ja natyra e ideve që më përshkon shpirtin qysh në fillimet e adoleshencës, duke ndërtuar një vizion të botës që më vjen për hise, për tu shprehur në një mënyrë më të pjekur. Sikur një mur ndërtues tendos fillin e plumbçes për të shtruar tullat e tij, ndërtoj në vete këtë mënyrë të të marrit në konsideratë të gjërave. Më tepër në mënyrë eksperimentale se sa teorike. Më tepër praktike se sa spekulative. Ndërkohë që, është e vështirë t’i shpjegosh tjetrit konceptet e mia – jam i kredhur përpos shpenzimeve të një morie situatash.
Është për këtë arsye padyshim që, shumë i ri, mësova të gjurmoj kufirin e padukshëm me të tjerët. Vendosa një hapësirë të mprehtë midis meje dhe marrëdhënieve të mia, të çfarëdollojshme qofshin këto, dhe fillova të vëzhgojë reaksionet me partnerët dhe partneret e mia duke bërë kujdes që kjo distancë të mos tkurrej. Nuk i gëlltisja lehtësisht të gjitha çka më tregonin. Të vetmet pasione pa rezervë limitoheshin në fushën e letërsisë dhe të muzikës. Kjo nuk do të thotë që isha për më tepër vetmitar.
*Fragment i përshtatur nga “Dashnorët e Sputnikut”, në shqip Flurans Ilia
Nga Tonino Guerra
FOTOGRAFIA
Sesi një mbrëmje, në tramvaj, ai ndjeu se dikush po e tërhiqte për dore. Një ushtar i ri u ngrit dhe i liroi vendin, siç bëjmë me më të moshuarit. Ndjeu njëfarë pështjellimi, por u ul: kjo i bënte vaki për herë të parë. Me t’u kthyer nga dritarja, përtej të cilës nuk dallohej asgjë, përveç territ të natës, ndjeu papritmas t’i rëndojë përnjëherë gjithë barra e viteve të tij. Që prej asa nate ai u mbyll brenda katër mureve të shtëpisë, por ato nuk mund ta mbanin dot brengën e tij. Në një prej mëngjeseve mori një letër prej një qyteti të largët. Me të hapur zarfin, ai ndeshi me fotografinë e një gruaje të zhveshur e të plakur. Pa asnjë nënshkrim, pa asnjë shpjegim. Vuri syzet dhe u vu të kërkonte në fytyrën e rrudhur tipare të njohura: ajo ishte e vetmja femër, të cilin e kishte dashur me shpirt gjatë gjithë jetës së tij. Me që e njihte mirë madhështinë shpirtërore të së dashurës, ai e rroku menjëherë kuptimin e asaj dërgese. Duke ia qëlluar saktë vuajtjeve të tij, gruaja nuk pati turp t’i tregonte trupin e saj të rrëgjuar, që ai të bindjej, se ndjenjat janë më të forta se trupi.
Përkthimi: A. Tufa
Tonino Guerra
PRITJA
Aq i dashuruar ishte, sa vazhdoi të qëndronte brenda, fill pas derës, me qëllim, që kur ajo t’i binte ziles, ai t’i hidhej menjëherë në përqafim dhe t’i thoshte, se e dashuron. Në kokë i jehonte vetëm një pyetje: «Po ti, a më do?»
Por ajo nuk i ra ziles, dhe ai u plak. Dikur-dikur, dikush trokiti në derën e tij, por ai u tremb dhe vrapoi, që të fshihej pas dollapit …
Përktheu:Agron Tufa
