Bisedoi: Blerta Mrishaj
Drejtorja e ISKSH-së, Elvana Hana, në një intervistë për “Standard” është shprehur se do të vijojë mbulimi nga shteti i të gjitha kategorive në nevoje si pensionistet, invalidët të papunët etj/
Fundi i marsit do të shënojë datën zyrtare të hyrjes në fuqi të ligjit të ri të sigurimeve shëndetësore. Sikundër është deklaruar, aktualisht edhe në skemën e re përfshihen të gjitha kategoritë në nevojë, ku përveç kontribuuesve të drejtpërdrejtë, mbulim shëndetësor do të ketë edhe për pensionistët, invalidët, veteranët dhe të papunët. Drejtorja e Institutit të Sigurimeve dhe Kujdesit Shëndetësor, Elvana Hana, në një intervistë për “Standard” zbardh detajet e ligjit të ri “Për sigurimet shëndetësore”, si do të funksionojë për spitalet publike, ndërsa sqaron mënyrën e funksionimit të paketave të shërbimit, blerjen e shërbimeve nga spitalet private dhe rimbursimin e pacientëve . Sikurse deklaron Hana, Fondi Kombëtar i Sigurimeve Shëndetësore, sot ISKSH, do të blejë dhe ofrojë shërbime shëndetësore më cilësore, me kosto efektive dhe më të sigurta për qytetarët. Përmes ligjit të ri bëhet i mundur shfrytëzimi më i mirë jo vetëm i kapaciteteve diagnostikuese e trajtuese, por edhe i atyre njerëzore përmes përmirësimit të infrastrukturës së shërbimit shëndetësor dhe edukimit e kualifikimit të vazhdueshëm të personelit shëndetësor dhe akreditimit të sistemit spitalor.
Këtë muaj pritet hyrja në fuqi e ligjit të ri të sigurimeve shëndetësore. Kur merr fuqi vepruese?
Në fund të muajit mars hyn në fuqi ligji i ri i sigurimeve shëndetësore, i cili sjell një ndryshim themelor në koncept, krahasuar me ligjin aktual, pasi ky është një ligj që konstituon në mënyrë moderne marrëdhëniet midis blerësit të shërbimit dhe ofruesve të tij në dobi të pacientit. Në fund të muajit mars, me hyrjen në fuqi të ligjit, do të fillojnë të ndryshojnë aktet nënligjore dhe vendimet e qeverisë që do të dalin në funksion të ligjit të ri në mënyrë që të saktësohen të gjitha procedurat me udhëzime të posaçme, për mënyrën se si do të veprohet me kontraktimin e paketave të shërbimeve si për ofruesit publikë ashtu edhe për ata privatë.
Duke u ndalur më konkretisht, çfarë parashikon ligji në dhënien e shërbimeve shëndetësore? Cilat janë ndryshimet që sjell?
Sikurse e përmenda ka një ndryshim në koncept, ajo që është më e rëndësishme për ne në këtë ligj është fakti që është konstituuar që pacienti do të marrë paketa të përcaktuara dhe të kontraktuara midis blerësit të shërbimit dhe qendrës shëndetësore, apo afruesit tjetër të shërbimit që mund të jetë spitali publik, spitali privat dhe këto paketa do të jenë transparente dhe të mirëpërcaktuara, pra se çfarë se do të përfitojë pacienti kur shkon në këto ofrues shërbimi për të marrë atë që ka nevojë për momentin. Por, një hapësirë e madhe i lihet prevencionit. Mjeku i familjes ka marrë një rol të madh në sistem, që nga vitit 2007 kur kanë filluar reformat, por në këtë ligj konstituohet shumë më tepër pjesa e mjekut të familjes, në mënyrë që popullata të jetë më e skrinuar, sëmundshmëria të dihet më mirë, të jetë më transparente, se ku i kemi problemet në pjesën e sëmundshmërisë, me qëllim që dhe politikat të hartohen në bazë të fakteve dhe evidencave të të dhënave të mbledhura dhe jo në bazë të përshtypjeve opinioneve apo mendimeve që kështu ndodh në botë dhe këtu duhet të jetë kështu. Jo të maten konkretisht se çfarë dhe ku i kemi problemet dhe të ndërhyjmë pastaj, duke lëvizur mekanizmat politikë apo dhe financiarë, të cilat ky ligj i lejon për të përmirësuar shëndetin e popullatës.
Ndërkohë, sa u takon përfituesve të këtyre shërbimeve, si sanksionohet në ligj? Cilat kategori specifikisht do të mbulohen me shërbim shëndetësor?
Më lejoni që të sqaroj njëherë e mirë se skema e sigurimeve shëndetësore aktualisht përfshin të gjitha kategoritë në nevojë, kategori të cilat mbulohen nga shteti. Pra përveç kontribuuesve të drejtpërdrejtë në skemë, qeveria përgjigjet për kategoritë në nevojë si pensionistët (rreth 230 mijë përfitues në muaj), invalidët (rreth 45 mijë çdo muaj) etj., të cilët përfitojnë 100% të shërbimeve shëndetësore pa pagesë. Mbulimi universal është në bazë të skemës së sigurimeve sot në Shqipëri dhe kjo gjë konstituohet më qartë me ligjin e ri të sigurimeve shëndetësore, i cili mbulon të gjithë popullatën në nevojë sikurse janë pensionistët, veteranët, të papunët etj., kategori që mbulohen dhe sot 100% nga skema jonë e sigurimeve. Kjo skemë sociale është qartësuar akoma më shumë në ligjin e ri, sipas të cilit, përveç personave ekonomikisht aktivë që sigurohen, sigurimi i detyrueshëm shëndetësor mbulon gjithashtu, kategoritë në nevojë, si pensionistët, invalidët, veteranët, personat që përfitojnë ndihmë ekonomike, të papunët; gratë shtatzëna, shtetasit e huaj azilkërkues në Republikën e Shqipërisë; fëmijët nën moshën 18 vjeç; nxënësit e studentët nën moshën 25 vjeç, me kusht që të mos kenë të ardhura nga veprimtari ekonomike; si dhe kategori personash që përcaktohen me ligje të veçanta. Për të gjitha këto kategori si dhe për ato kategori që do të përcaktohen me ligje të veçantë, paguan shteti.
Do të ketë diferencime të kategorive sikurse janë të punësuarit, të vetëpunësuarit dhe të papunët në mënyrën se si mund të përfitojnë vizita mjekësore?
Diferenca është kush derdh kontribute (në varësi të kategorisë), pra, siç ju shpjegova, kur je i punësuar, paguan kontributin shëndetësor për kategoritë në nevojë paguan shteti. Të gjitha kategoritë përfitojnë vizitat pa pagese në parësor, spitalor etj. Edhe masa e mbulimit p.sh. në rastin e barnave të rimbursueshme është ruajtur ajo që është aktualisht.
Cilat shërbime do të vazhdojnë të jenë falas dhe cilat do të kenë kosto të caktuar, për secilën kategori?
Duhet sqaruar se koncepti falas në shëndetësi nuk ekziston, më saktë duhet thënë se të gjitha shërbimet ekzistuese do të vijojnë të jenë të mbuluara nga shteti. Madje ligji i ri lë hapësirë për shtimin e këtyre shërbimeve dhe mbulimin e tyre edhe në sektorin privat.
Është folur për paketa shërbimesh edhe në privat, si do të funksionojë kjo pjesë? Çdokush e kur do mund të marrë shërbim shëndetësor në privat, para publikut, apo do të ketë paketa të veçanta shërbimesh? Po sa i takon pjesës së kostove si dhe sa do të mbulohen nga fondi dhe qytetarët?
Natyrisht, ne kemi bërë një punë përgatitore në këta dy vite për matjen e kostove të shërbimit në publik dhe kemi një bazë krahasueshmërie tani për pjesën e privatit, por do të kalojnë disa hapa kur ne të kontraktojmë privatin. Një nga hapat është akreditimi i shërbimeve që do të hyjnë në kontraktim me ne. Është e domosdoshme që të gjithë subjektet e licencuara nga Ministria e Shëndetësisë, spitale apo qendra shëndetësore, do t’i nënshtrohen një procesi akreditimi që do të garantojë që shërbimi që jepet në këto institucione shëndetësore është brenda standardeve. Më pas, ne do të fillojmë të kontraktojmë këtë sektor, për të rimbursuar pacientin, në qoftë se ai e zgjedh privatin, por duke bërë dhe një lloj politike për uljen e çmimeve deri tek kostot që ne do të financojmë në publik, në mënyrë që të kihen dhe kostot nën kontroll. Kjo do të jetë pak a shumë si procedure, por ka etapat e veta, ndër të cilat akreditimi është një etapë e rëndësishme.
Do të ketë ndryshime në barrën e masës së kontributit, pra do të duhet që qytetarët të paguajnë më shumë për të siguruar shëndetin?
Masa e kontributit nuk do të ndryshojë. Ka pasur disa diskutime me Bankën Botërore që në fillim kur u konceptua ky ligj, kur u vendos strategjia. Kjo strategji ka qenë që në vitin 2004-2005 me projektin e BB, kur është hedhur ideja e blerësit të vetëm e të gjitha këtyre hapave që janë ndërmarrë, por e rëndësishme është që atëherë u diskutua mjaft gjerë me BB, Ministrinë e Financave dhe ekspertë nga bota dhe u vendos që të mos kishte lëvizje kontributesh. Pra, do të qëndronin në 3.4%, pavarësisht se ne i kemi më të ulëta në rajon dhe në Evropë. Vendet e tjera i kanë nga 6 deri në 15%, i kanë madje dhe vende fqinjë tonat, por pavarësisht nga kjo u vendos që të rrijë në masën 3.4% dhe kështu të vazhdojë për një periudhe deri kur vendimmarrësit të marrin një vendim tjetër. Por, kjo nuk e dëmton të gjithë procesin, pasi ajo që është e rëndësishme është që të gjithë pjesën tjetër të atyre që nuk do të kontribuojnë e ka marrë përsipër qeveria. Por, pavarësisht nga kjo, e rëndësishme është që financimi për shëndetësinë do të rrijë i qëndrueshëm. Kështu që këtë pjesën më të madhe të barrës e ka marrë përsipër qeveria. Jemi te bindur se me implementimin e ligjit te ri, i cili është punuar më së miri, falë punës së stafit të ISKSH-së, Ministrisë së Shëndetësisë, asistencës ndërkombëtare dhe mbështetjes së qeverisë shqiptare, Shqipëria do të jetë më afër standardeve evropiane, ku të gjithë ne aspirojmë.
